Η Νέα Ιωνία Αττικής ιδρύθηκε το 1923 μετά την Μικρασιατική καταστροφή και υποδέχτηκε χιλιάδες πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία. Οι οποίοι ρίζωσαν και έγραψαν μία δημιουργική ιστορία.
Ένα μικρό αφιέρωμα στο «Ελληνικό Μάντσεστερ»
Πρόσφυγες στους «Ποδαράδες»
100 χρόνια συμπληρώνονται από τότε που ιδρύθηκε η Νέα Ιωνία Αττικής. Στον τόπο αυτό έφτασαν χιλιάδες Μικρασιάτες πρόσφυγες. Ρίζωσαν μέσα από τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν και ξεπέρασαν και έγραψαν μία δημιουργική ιστορία.
Η Νέα Ιωνία, ιδρύθηκε στις 30 Ιουνίου 1923, όταν έγινε η θεμελίωση του προσφυγικού συνοικισμού από τον αρχηγό της Επαναστατικής Κυβέρνησης, Νικόλαο Πλαστήρα και τον ιερέα Παπαϊωακείμ Πεσματζόγλου. Ο οποίος είχε οδηγήσει ως άλλος Μωϋσής, τους χιλιάδες ξεριζωμένους συμπατριώτες του «Σπαρταλήδες» (από την πόλη Σπάρτη της Πισιδίας) στην Ελλάδα, μετά την Μικρασιατική καταστροφή.
Εκτός των Σπαρταλήδων, εκ των πρώτων εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, που τότε ονομαζόταν «Ποδαράδες» και υπαγόταν στον Δήμο Αθηναίων, πρόσφυγες από: την Ινέπολη και την Κασταμονή, τη Σαφράμπολη, τη Νεάπολη, την Καππαδοκία, την Αλάϊα και την Αττάλεια της Παμφυλίας. Επίσης από την Σμύρνη και τα περίχωρά της, τα Βουρλά, το Αϊβαλί, τα Θυάτειρα και άλλες πολιτείες της Μικράς Ασίας, που ανθούσαν σπουδαίες Ελληνορθόδοξες κοινότητες.
Η πόλη αναπτύχθηκε ταχύτατα, παρά τις φοβερές ελλείψεις και την πρόχειρη εγκατάσταση σε μικρές προσφυγικές κατοικίες ή και σε σκηνές χιλιάδων προσφύγων.
Όντας οι περισσότεροι κάτοικοι αστοί πρόσφυγες, ικανοί στο εμπόριο και τις επιχειρήσεις, ανέδειξαν γρήγορα την πολιτεία τους σε μεγάλο βιομηχανικό κέντρο, με κύριους κλάδους: την Κλωστοϋφαντουργία και την Ταπητουργία.
Ελληνικό Μάντσεστερ
Γρήγορα η Νέα Ιωνία έγινε πόλος έλξης χιλιάδων εργατών από την επαρχία. Το 1934, μαζί με άλλους συνοικισμούς της Αθήνας και του Πειραιά, η Νέα Ιωνία ονομάστηκε Δήμος, όμως δεν περιλαμβάνονταν η Καλογρέζα και η Αλσούπολη.
Πρώτος δήμαρχος στις δημοτικές εκλογές, του 1934, εξελέγη ο Γιώργος Φελέκης με καταγωγή από τον Πόντο
Πολλές οι βιομηχανίες – βιοτεχνίες στην πόλη, κυρίως κλωστοϋφαντουργικές, έδωσαν στη Νέα Ιωνία το προσωνύμιο «το Ελληνικό Μάντσεστερ». Σήμερα βέβαια η εποχή της βιομηχανικής ανάπτυξης ανήκει στο παρελθόν και λίγα απομεινάρια που σώζονται θυμίζουν εκείνες τις εποχές.
Στα χρόνια της Κατοχής, όταν ήδη είχε προσαρτηθεί και η Καλογρέζα, η Νέα Ιωνία υπήρξε προπύργιο της αντίστασης κατά των κατακτητών, αλλά και των συνεργατών τους.
Μετά τον πόλεμο, παρά τις μεγάλες απώλειες και τις χιλιάδες εξόριστους της, η πόλη ρίχτηκε και πάλι στη δημιουργία. Η ταπητουργία όμως είχε πάρει τον κατήφορο, αφού τα χειροποίητα χαλιά είχαν αντικατασταθεί από τα μηχανοποίητα. Τα εργοστάσια όμως στο «Ελληνικό Μάντσεστερ» άντεξαν ως τις αρχές της 10ετίας του ’60, οπότε άρχισαν ένα – ένα να κλείνουν, μη αντέχοντας τον ανταγωνισμό.
Αντισταθμιστικά όμως αναπτύχθηκε ραγδαία το εμπόριο, ιδιαίτερα αφότου στην πόλη έφθασε ο ηλεκτρικός σιδηρόδρομος (1956). Με αποτέλεσμα σήμερα η Νέα Ιωνία να θεωρείται μια από τις μεγαλύτερες αγορές στο λεκανοπέδιο της Αττικής.
Γράμματα και Τέχνες
Από την ίδρυσή της, η Νέα Ιωνία έχει να παρουσιάσει μεγάλες μορφές στα γράμματα και τις τέχνες. Συγγραφείς, ποιητές, ζωγράφους, σκηνοθέτες, ηθοποιούς, μουσικούς, τραγουδιστές κλπ.
Θα αναφέραμε ενδεικτικά…
- Ποιητές: Άγγελο Σημηριώτη, Τάκη Σινόπουλο, Δημήτρη Δούκαρη, Βασίλη Στεριάδη.
- Συγγραφείς: Βάσο Βογιατζόγλου, Βάσο Μπατζόγλου, Νίτσα Παραρά.
- Ζωγράφους: Βασίλη Βασιλειάδη, Χρήστο Καμπούρογλου.
- Τον γλωσσολόγο: Μίνο Φιλήντα.
- Τον λαογράφο: Νίκο Μηλιώρη.
- Τους μουσικούς: Μιχάλη Σουγιούλ, Άκη Σμυρναίο.
- Τον ηθοποιό Νίκο Ξανθόπουλο.
- Τον σκηνοθέτη Γιώργο Μιχαηλίδη.
- Τους τραγουδιστές: Στέλιο Καζαντζίδη, Γιώτα Λύδια, Μαρία Φαραντούρη, Αλίκη Καγιαλόγλου και τόσους άλλους.
Επίσης η Νέα Ιωνία έχει αναδείξει σπουδαίους αθλητές στο ποδόσφαιρο, την ποδηλασία, τον στίβο κλπ.
Στην πόλη δρουν σήμερα (6) προσφυγικά σωματεία: «Ένωση Σπάρτης Μικράς Ασίας», «Σύνδεσμος Αλαγιωτών», «Σύλλογος Ινεπολιτών – Κασταμονιτών», «Αδελφότητα Προκοπιέων», «Σύλλογος Σμυρναίων», «Σύλλογος Μικρασιατών η Καππαδοκία». Επίσης, πολλά εθνικοτοπικά και πολιτιστικά σωματεία και φορείς με πρώτους τον «Ιωνικό Σύνδεσμο», αλλά και το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου.
100 χρόνια μετά, ο Δήμος Νέας Ιωνίας αριθμεί (κατά την επίσημη απογραφή) 66.017 κατοίκους, στη πραγματικότητα όμως οι κάτοικοί της αγγίζουν τους 100.000. Ύστερα μάλιστα από τη μαζική εγκατάσταση οικονομικών προσφύγων, που καθιστούν τη Νέα Ιωνία έναν πολυπολιτιστικό Δήμο της Αττικής.