Τα Χαψία ήταν τα δημοφιλέστερα ψάρια στον Πόντο. Ένα είδος γαύρου που βρίσκεται σε αφθονία στην Μαύρη Θάλασσα. Ειδικά από τον Νοέμβριο έως και τις αρχές Μαρτίου αλίευαν τόνους χαψία.
Τα Χαψία (κυρίως στους παραθαλάσσιους οικισμούς του Πόντου) δεν έλειπαν ποτέ από το τραπέζι
Ήταν δε τόσο μεγάλη η αφθονία τους, που το Φθινόπωρο, που ήταν η περίοδος του υπερπληθυσμού τους, μοιράζονταν δωρεάν στον κόσμο. Ένα μέρος τους το έτρωγαν φρέσκο και ένα μέρος τους το πάστωναν.
Λέγεται μάλιστα πως συχνά, σε παραθαλάσσιους οικισμούς του Πόντου, οι αγρότες τα χρησιμοποιούσαν ως λίπασμα για τα χωράφια, εκμεταλλευόμενοι την αφθονία του μικρού ψαριού.
Ακολουθούν 3 συνταγές με χαψία, με τη σημείωση ότι μπορείτε να τα αντικαταστήσετε με γαύρο ή και με σαρδέλα. Αν και οι πρεσβύτεροι Πόντιοι διατείνονται πως τα ψάρια αυτά δεν μπορούν να συγκριθούν με τη νοστιμάδα των Ποντιακών.
Χαψολάβασο
Υλικά συνταγής
- 250 γραμμάρια χαψία
- 2 φλιτζάνια καλαμποκάλευρο
- 1-2 πράσα ψιλοκομμένα
- 2-3 φρέσκα κρεμμυδάκια
- Λάδι, αλάτι και πιπέρι.
Εκτέλεση συνταγής
- Αφαιρούμε από τα χαψία το κεφάλι και το κόκκαλο. Τα πλένουμε και τα στραγγίζουμε. Ανακατεύουμε το αλεύρι με το χλιαρό νερό και λίγο αλάτι και φτιάχνουμε μια μαλακή ζύμη.
- Ανακατεύουμε τα ψιλοκομμένα πράσα, τα κρευμυδάκια και τα χαψία και προσθέτουμε και λίγο λάδι. Προσθέτουμε τη ζύμη, ζυμώνουμε όλα τα υλικά και τα απλώνουμε ομοιόμορφα σε λαδωμένο ταψί.
- Ψήνουμε στους 160-170 βαθμούς για μία περίπου ώρα μέχρι να ροδίσει.
Χαψοπίλαφον
Υλικά συνταγής
- 1 κιλό χαψία
- 2 φλιτζάνια ρύζι ή πλιγούρι
- 2 κρεμμύδια ψιλοκομμένα
- 1 φλιτζάνι λάδι
- Μαϊντανός ψιλοκομμένος
- Αλάτι, πιπέρι
- 4 φλιτζάνια νερό
Εκτέλεση συνταγής
- Καθαρίζουμε και ξεπλένουμε τα χαψία. Σοτάρουμε τα κρεμμύδια στο λάδι και μόλις ροδίσουν, προσθέτουμε το ρύζι ή το πλιγούρι, το μαϊντανό και το αλατοπίπερο.
- Χαμηλώνουμε τη φωτιά κι αφήνουμε το ρύζι να βράσει. Πέντε λεπτά πριν ετοιμαστεί το ρύζι, προσθέτουμε τα χαψία και συνεχίζουμε το ψήσιμο μέχρι να απορροφηθούν όλα τα υγρά.
Χαψία τούφα
Υλικά συνταγής
- 1 κιλό χαψία
- 2 ντομάτες ώριμες πολτοποιημένες
- 3 κρεμμύδια ψιλοκομμένα
- 2 σκελίδες σκόρδο ψιλοκομμένο
- Μαϊντανός ψιλοκομμένος
- 2 λεμόνια κομμένα σε φέτες
- Λάδι, αλάτι και πιπέρι.
Εκτέλεση συνταγής
- Καθαρίζουμε, πλένουμε και αλατίζουμε τα χαψία. Σε μια κατσαρόλα που μπορεί να μπει στο φούρνο ή σε ένα βαθύ σκεύος με καπάκι.
- Τοποθετούμε μία στρώση ψιλοκομμένου κρεμμυδιού, ντομάτα κομμένη σε στρογγυλές φέτες και φέτες λεμονιού. Από πάνω μία στρώση αλατισμένα χαψία και ξανά μία στρώση κρεμμύδι, ντομάτα και λεμόνι. Απλώνουμε από πάνω το ψιλοκομμένο σκόρδο, το μαϊντανό και το πιπέρι.
- Προσθέτουμε λάδι, σκεπάζουμε το σκεύος και το ψήνουμε στο φούρνο για 15 έως 20 λεπτά, στους 160 – 180 βαθμούς.
– Η λέξη «τούφα», που προέρχεται απ’ το Αρχαίο ουσιαστικό «τύφος», σημαίνει ατμός υγρού που βράζει.