Ο πλούτος των εθιμικών δρώμενων της Μεγάλης Εβδομάδας που έφεραν οι πρόσφυγες από τον Πόντο, είναι ασύλληπτου εύρους και ομορφιάς. Ο χρόνος, δυστυχώς, πολλά από αυτά Πασχαλινά έθιμα τα θάμπωσε στη μνήμη και άλλα τα παράλλαξε στο πέρασμα του.
Όμορφα αλλά και ιδιαίτερα Πασχαλινά έθιμα…
Ποντιακά Πασχαλινά έθιμα
Το ευτυχές όμως είναι πως μέσα από λαογραφικές μελέτες και καταγραφές, πολύ μεγάλο μέρος τους έχει διασωθεί. Έτσι ακόμη κι αν τα Ποντιακά Πασχαλινά έθιμα δεν υπάρχουν ως κομμάτια του «εορταστικού» βίου μας, μπορούμε να τα εντοπίσουμε και να τα μελετήσουμε. Να τα ξαναδώσουμε «ανάσα», εντάσσοντας τα στη σύγχρονη πραγματικότητα μας.
Οι Τουρνίκες
Ένα πολύ όμορφο έθιμο που μας έρχεται από την περιοχή του Ακ Νταγ Ματέν, είναι οι Τουρνίκες. Οι τουρνίκες ήταν τα αυγά που οι νοικοκυρές έβαφαν και ετοίμαζαν για την Ανάσταση.
Στο Ακ Νταγ Ματέν σε αντίθεση με ότι σήμερα επικρατεί, τα αυγά τα έβαφαν το Μεγάλο Σάββατο. Η συνήθεια να βάφονται αυγά ανήμερα του Μεγάλου Σαββάτου (κατά τον Φωτιάδη που φέρει στο φως και τη σχετική μαρτυρία) δεν έχει γνωστή προέλευση.
«Προσωπικά το θυμάμαι να συμβαίνει και στο δικό μας σπίτι, αρχές της δεκαετίας του ’70 και σταδιακά να εκλείπει και τα αυγά να βάφονται σταθερά πλέον την Μεγάλη Πέμπτη»
Οι τουρνίκες δεν ήταν αποκλειστικά κόκκινα αυγά, αλλά έχαιραν πλήθος χρωμάτων. Όπως είναι το κίτρινο, το γαλάζιο και το πράσινο. Πέραν των ωραίων χρωμάτων τους, ήταν πλουμιστές με όμορφα σχέδια.
Τα αυγά που βαφόντουσαν το Μεγάλο Σάββατο τα διάλεγαν από τα μέσα περίπου της Σαρακοστής και τα ξεχώριζαν σε «εξαιρετικά γερά» και σε «συνηθισμένα». Τα γερά αυγά έμεναν ξέχωρα από τα υπόλοιπα και ξέχωρα βαφόντουσαν.
Καθίζνε Τζιχτζιράνο
Το «Καθίζνε Τζιχτζιράνο» είναι και αυτό ένα από τα Πασχαλινά έθιμα, το οποίο μας έρχεται και αυτό από την περιοχή του Ακ Νταγ Ματέν και σχετίζεται με τα κόκκινα Πασχαλινά αυγά. Το έθιμο αυτό το κρατούσαν οι μερακλήδες του τσουγκρίσματος των αυγών και σκοπό είχε να δώσει αυγά τέτοια που κυλούν και στέκονται στη μύτη…
Κατά το σπάσιμο των αυγών, ακούγεται θόρυβος, σαν να σπάζει κέλυφος σαλιγκαριού!
Για να το πετύχουν αυτό, χρησιμοποιούσαν τη χόβολη. Την άνοιγαν και πάνω στη πυρακτωμένη πλάκα της, έστρωναν στάχτη. Πάνω στη στάχτη τοποθετούσαν τα αυγά, με τη μύτη προς τα κάτω και τα σκέπαζαν με ένα κιούπι. Από πάνω έριχναν τα αναμμένα κάρβουνα.
Μέσα σε 24 ώρες ότι υπήρχε στο εσωτερικό του αυγού κατακαθόταν στη μύτη αυτού. Ξεραινόταν, κολλούσε στον φλοιό και γινόταν σαν ένα σώμα. Με αποτέλεσμα όπως κι αν κυλούσε το αυγό, να έρχεται να κάθεται στη μύτη. Μιας κι εκεί πλέον είχε μετατοπιστεί κι όλο το βάρος του.
Μετά την Ανάσταση και κατά το σπάσιμο των κόκκινων αυγών όπως προαναφέρθηκε, δημιουργούταν ήχος ιδιαίτερος και οι μερακλήδες πρόβαλλαν το μεράκι τους.
Διαβάστε επίσης: Μεγάλη Εβδομάδα στον Πόντο
Τα παραπάνω έθιμα τα κατέγραψε ο Γ.Φωτιάδης στην εργασία του «Από τα Πασχαλινά έθιμα του Ακ Δαγ Μαδέν» η οποία δημοσιεύθηκε στον 38ο τόμο του Αρχείου Πόντου.