Κατά το Α΄ Σάββατο της Μεγάλης Σαρακοστής, η εκκλησία μας γιορτάζει ένα γεγονός που έλαβε χώρα γύρω στα μέσα του 4ου αιώνα, τον καιρό της βασιλείας του Ιουλιανού, ανιψιού του Μεγάλου Κωνσταντίνου.
Άγιος Θεόδωρος ο Τήρων ή Θεόδωρος Αμασείας
Νηστεία και διωγμοί
Όταν έγινε λοιπόν βασιλιάς ο Ιουλιανός (ο λεγόμενος και παραβάτης ή αποστάτης), άρχισε διωγμό κατά της εκκλησίας, κρυφό αλλά και φανερό. Ενώ προσπάθησε να επαναφέρει σε ισχύ την ειδωλολατρική θρησκεία. Στην εποχή του είχαν ουσιαστικά ξαναρχίσει οι διωγμοί των Χριστιανών και τα βασανιστήρια
Ο Ιουλιανός, γνώριζε πολύ καλά τα ήθη των Χριστιανών και ότι τη πρώτη εβδομάδα της Μεγάλης Σαρακοστής τηρούν αυστηρή νηστεία και εξαγνίζονται μ’ αυτή και τη θερμή προσευχή. Θέλησε, λοιπόν, να τους μιάνει με τις ειδωλολατρικές θυσίες. Γι’ αυτό και κάλεσε τον έπαρχο της πόλεως και του ανέθεσε να επιβλέψει στην εκτέλεση της εξής εντολής του:
Να σηκωθούν από την αγορά όλα τα τρόφιμα και να μην υπάρχουν σ’ αυτήν παρά μόνον εκείνα πού θα ήταν ραντισμένα με το αίμα των θυσιών που έγιναν στα είδωλα. Με τον τρόπο αυτό αναγκαστικά, ή θα αγόραζαν όλοι να φάνε και έτσι να γευθούν από τη θυσία προς τους θεούς ή αν δεν υπακούσουν, να πεθάνουν από την πείνα.
Ο έπαρχος έθεσε αμέσως σε εφαρμογή τη διαταγή του Ιουλιανού και αποσύρθηκαν από την αγορά τα τρόφιμα. Αντικαταστάθηκαν βέβαια από τα μιασμένα από τις θυσίες τρόφιμα. Όμως με Θεία βούληση, εμφανίστηκε στον ύπνο του τότε Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως Ευδοξίου, ο Άγιος Θεόδωρος ο Τήρων. Για την σωτηρία του λαού από τις μεθοδείες του Ιουλιανού.
Το θαύμα του Αγίου Θεοδώρου
Παρουσιάζεται λοιπόν ο Άγιος Θεόδωρος στον Πατριάρχη Ευδόξιο και του φανερώνει το σχέδιο του Ιουλιανού. Παρήγγειλε να ενημερωθούν όλοι οι Χριστιανοί, να μην αγοράσουν καθόλου τρόφιμα από την αγορά. Και για να αναπληρώσουν την τροφή να βράσουν σιτάρι και να φάνε τα λεγόμενα κόλλυβα.
«Σήκω γρήγορα, Πατριάρχη, συγκέντρωσε το Χριστεπώνυμο πλήρωμα και διαφύλαξε το από τον μολυσμό των ειδώλων. Παραγγέλοντας του να μην αγοράσει κανείς από τα τρόφιμα που υπάρχουν στην αγορά»
Ο Πατριάρχης απορώντας απευθύνθηκε στον Άγιο:
«Πώς είναι δυνατόν, Κύριε μου, να γίνει αυτό; Διότι, οι μεν πλούσιοι μπορεί να το εφαρμόσουν γιατί έχουν τρόφιμα στις αποθήκες τους. Οι φτωχοί όμως που δεν θα έχουν ούτε μιας ημέρας τρόφιμα, τι θα κάνουν μπροστά σ’ αυτή την ανάγκη;»
Με τον Άγιο να απαντάει:
«Να τους προσφέρεις κόλλυβα, για να καλύψεις την ανάγκη τους. Να το βράσεις και να το μοιράσεις στους Χριστιανούς. Κάνε λοιπόν έτσι και σώσε το ποίμνιο του Χριστού από το μιασμό».
Λίγο πριν το τέλος ο Πατριάρχης αναρωτήθηκε:
«Ποιος είσαι εσύ Κύριε μου, που φροντίζεις με αγάπη και ευσπλαχνία για τη σωτηρία μας»;
Και ο Άγιος του αποκρίθηκε:
«Εγώ είμαι ο Μάρτυρας του Χριστού Θεόδωρος και με έστειλε για τη σωτηρία και βοήθειά σας».
Ο Πατριάρχης σηκώθηκε με θαυμασμό και χαρά, συγκέντρωσε τους Χριστιανούς, για να τους μιλήσει και για να τους ενημερώσει για τη παρουσία και βοήθεια του Αγίου Θεοδώρου. Συγχρόνως έπραξε σύμφωνα με την εντολή του Αγίου. Δηλαδή έβρασε σιτάρι και το μοίρασε στους πιστούς.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο διαφυλάχθηκε το ποίμνιο του Χριστού, ενώ η μηχανορραφία του Ιουλιανού δεν πέτυχε, γιατί κανένας Χριστιανός δεν αγόρασε από τα μιασμένα τρόφιμα. Κι αφού ο Ιουλιανός νικήθηκε ολοφάνερα, απέσυρε από την αγορά τα μιασμένα τρόφιμα, επαναφέροντας τα συνηθισμένα.
Τα κόλλυβα
Έτσι έγινε και ματαιώθηκε ο σκοπός του ειδωλολάτρη Αυτοκράτορα Ιουλιανού, να εμπαίξει τους Χριστιανούς και τις λατρευτικές τους συνήθειες. Ο ευσεβής λαός που διαφυλάχθηκε αμόλυντος, απέδωσε ευχαριστίες στον Άγιο, καθιερώνοντας από τότε το πρώτο Σάββατο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, να γιορτάζεται το θαύμα το δια κολλύβων του Αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος
Τα κόλλυβα αυτής της γιορτής (διακοσμημένα και με άλλα υλικά) είναι κόλλυβα τιμής και διαφέρουν από τα κόλλυβα που προσφέρουμε εις μνημόσυνο των ευσεβώς κεκοιμημένων Χριστιανών. Διότι αποδίδονται στην νουθεσία του Αγίου Θεοδώρου και γι’ αυτό τα προσφέρουμε τιμητικά στη μνήμη του, αλλά και στη μνήμη άλλων Αγίων.
Λίγα λόγια για τον Άγιο Θεόδωρο
O Άγιος Θεόδωρος ο Τήρων ή Θεόδωρος Αμασείας γεννήθηκε στο χωριό Χουμιαλά, κοντά στην Αμάσεια. Κατετάγη στο τάγμα των Τηρώνων δηλαδή των νεοσυλλέκτων (tiro στα Λατινικά σημαίνει νεοσύλλεκτος) του Ρωμαϊκού στρατού. Εξού και το προσωνύμιο Τήρων που τον συνοδεύει, για να τον διαφοροποιεί από τον Άγιο Θεόδωρο τον Στρατηλάτη.
Ο Άγιος Θεόδωρος θεωρείται και Μάρτυρας από την Ορθόδοξη εκκλησία, λόγω του μαρτυρικού θανάτου που βρήκε. Μαρτύρησε μετά από φρικτά βασανιστήρια, επειδή είχε κάψει ένα είδωλο καθώς και τον ναό της Ρέας.
Παρότι ανήκε στην τάξη των νεοσυλλέκτων στρατιωτών, η έκφραση του είναι σοβαρή και αγέρωχη, εκφράζοντας δυνατό χαρακτήρα και πρόσωπο συνετού άντρα με κύρος. Αυτό το χαρακτηριστικό ενισχύεται από την προχωρημένη ηλικία της ωριμότητας.
Ο Άγιος Θεόδωρος ο Τήρων φέροντας πάντα στρατιωτική στολή, εκτός από πεζός να κρατεί κοντάρι και ασπίδα ή σταυρό, εμφανίζεται σε Αγιογραφίες αρματωμένος να επιβαίνει επάνω σε κοκκινωπό άλογο και ορισμένες φορές να φονεύει δράκο.
Σύμφωνα με την παράδοση, συνδέεται με πολλά θαύματα, με πιο γνωστό το παραπάνω αναφερόμενο «θαύμα των κολλύβων», το οποίο τιμάμε κάθε χρόνο το Σάββατο της πρώτης εβδομάδας τον Νηστειών. Η μνήμη του Αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος γιορτάζεται στις 17 Φεβρουαρίου κάθε έτους. Ενώ θεωρείται πολιούχος της Ορεστιάδας.
Απολυτίκιο
Μεγάλα τα της πίστεως κατορθώματα εν τη πηγή της φλογός, ως επί ύδατος αναπαύσεως, ο Άγιος Μάρτυς Θεόδωρος ηγάλλετο· πυρί γαρ ολοκαυτωθείς, ως άρτος ηδύς, τη Τριάδι προσήνεκται. Ταις αυτοῦ ικεσίαις, Χριστέ ο Θεός, σώσον τας ψυχάς ημών.