O δημοσιογράφος Δημήτρης Ψαθάς, το καμάρι του Ποντιακού Ελληνισμού, γεννήθηκε το 1907 στην Τραπεζούντα του Πόντου. Καθιερώθηκε ως ένας από τους πιο γνωστούς χρονογράφους, ευθυμογράφους και αργότερα θεατρικούς συγγραφείς της χώρας μας.
Δημήτρης Ψαθάς, ο «πρωτομάστορας» της νεοελληνικής κωμωδίας
Ο Δημήτρης Ψαθάς είχε τη δυνατότητα να διασκεδάζει τον Ελληνικό λαό και παράλληλα να τον διδάσκει, όπως του περνούσε μηνύματα για την προαγωγή του καλού, του ηθικού και του δίκαιου.
Καυτηρίαζε διακωμωδώντας το άδικο και το ανήθικο. Με λίγα λόγια, τα έργα του ήταν ανθρώπινα, γι’ αυτό και αγαπήθηκαν από το σύνολο των Ελλήνων. Αν και έχουν παιχθεί σε θέατρα και από τηλεοπτικούς σταθμούς δεκάδες φορές, εξακολουθούν να έχουν την αγάπη και την προτίμηση όλων μας.
Βιογραφία
Ο Δημήτρης Ψαθάς καταγόταν από την Τένεδο, αλλά γεννήθηκε στην Τραπεζούντα του Πόντου τον Οκτώβριο του 1907. Από πατέρα Τενέδιο, τον Ιωάννη Ψαθά, έμπορο κρασιών και μητέρα Τραπεζούντια, τη Μαρία.
Είχε μεγάλη έφεση στον γραπτό λόγο από την παιδική του ηλικία. Στο σχολείο έγραφε άριστες εκθέσεις σε σύντομο χρόνο. Το 1923, με τη Μικρασιατική καταστροφή, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου ολοκλήρωσε τις σπουδές του και αφιερώθηκε στη δημοσιογραφία, την ευθυμογραφία και το θέατρο.
Από το 1925 ο Δημήτρης Ψαθάς εργάστηκε ως δημοσιογράφος σε διάφορες Αθηναϊκές εφημερίδες και περιοδικά (Ελεύθερο Βήμα, Αθηναϊκά Νέα, Ελευθεροτυπία, Ταχυδρόμος) και χαρακτηρίστηκε ως ένας από τους κορυφαίους του χρονογραφήματος.
Στα γράμματα πρωτοεμφανίστηκε το 1937, με την έκδοση της συλλογής ευθυμογραφημάτων «Η Θέμις έχει κέφια». Ακολούθησαν πολλά ανάλογα έργα, όλα στο χώρο της σατιρικής ευθυμογραφίας, με κορυφαία τη «Μαντάμ Σουσού» του 1940.
Θεατρικά έργα
Ο Δημήτριος Ψαθάς, πέραν της δημοσιογραφίας, ήταν και ο κορυφαίος ευθυμογράφος και θεατρικός συγγραφέας της εποχής του. Στο θέατρο πρωτοεμφανίστηκε το 1940 με την κωμωδία «Το στραβόξυλο», που ανέβηκε από το θίασο του Βασίλη Αργυρόπουλου και γνώρισε μεγάλη επιτυχία.
Ακολούθησαν έργα όπως: «Φον Δημητράκης», «Μικροί φαρισαίοι», «Ένας βλάκας και μισός», «Η Χαρτοπαίχτρα», «Ξύπνα Βασίλη», που γνώρισαν επιτυχία στη σκηνή και πολλά μεταφέρθηκαν στον κινηματογράφο με ανάλογη επιτυχία.
Τα θεατρικά του έργα (κωμωδίες), παίχτηκαν από όλους σχεδόν τους θιάσους της Αθήνας και με τους καλλίτερους Έλληνες ηθοποιούς. Σπουδαιότερα εξ αυτών ήταν:
«Το στραβόξυλο» (1940), «Ο εαυτούλης μου» (1941), «Οι ελαφρόμυαλοι» (1942), «Μαντάμ Σουσού» (1942), «Σκίτσα της εποχής» (1944), «Φον Δημητράκης» (1947), «Η ζωή μου είναι ωραία» (1952), Ζητείται ψεύτης (1953), «Μικροί Φαρισαίοι» (1954). «Ο φαύλος κύκλος» (1954), «Ένας βλάκας και μισός» (1956), «Προς Θεού μεταξύ μας» (1957), «Φωνάζει ο κλέφτης» (1958),«Εταιρεία θαυμάτων» (1959), «Η Μαίρη τα λέει όλα» (1960), «Εξοχικόν κέντρον ο Έρως» (1960). «Εμπρός να γδυθούμε» (1962), η «Χαρτοπαίχτρα» (1963), «Ξύπνα Βασίλη» (1965), ο «Αχόρταγος» (1966). «Ο Κουτσομπόλης» (1968), «Προίκα μου αγαπημένη» (1968), «Οι ατίθασοι» (1970), «Ο αφελής» (1973), «Το ανθρωπάκι» (1974) κ.α.
Τα περισσότερα από τα θεατρικά του έργα έχουν γίνει κινηματογραφικές ταινίες με τεράστια επιτυχία. Τα έργα του γνώρισαν τη διεθνή αναγνώριση και μεταφράστηκαν στα Αγγλικά, τα Γαλλικά, τα Ρωσικά, τα Ρουμανικά και τα Τουρκικά και παίχτηκαν σε πολλές χώρες του κόσμου.
Βιβλία
Τη δραματική περίοδο της ιταλογερμανικής κατοχής, ο Δημήτρης Ψαθάς περιέγραψε με το δικό του τρόπο στα βιβλία του «Χειμώνας του ’41» (1945), «Αντίσταση» (1945) και «Χιούμορ μιας εποχής» (1946).
Ταξίδεψε σε Γαλλία, Αγγλία, Αμερική, Τουρκία, Αίγυπτο και περιέλαβε τις εντυπώσεις του στα βιβλία «Κάτω από τους Ουρανοξύστες» (1950), «Στη χώρα των μυλόρδων» (1951) και «Παρίσι, Σταμπούλ κι άλλα εύθυμα ταξίδια» (1951). Τα οποία συνδυάζουν δημοσιογραφικά και ευθυμογραφικά στοιχεία με κοινωνικά και πολιτικά σχόλια.
Η Γη του Πόντου
Όμως ο Δημήτριος Ψαθάς αποτελεί το καμάρι του Ποντιακού Ελληνισμού και για έναν ακόμα λόγο. Είναι συγγραφέας ίσως του σπουδαιότερου ιστορικού μυθιστορήματος που αναφέρεται στο χρονικό της Μικρασιατικής Καταστροφής. Το οποίο εξακολουθεί να συγκαταλέγεται στις πλέον έγκυρες πηγές για το θέμα.
Πρόκειται για το «Η Γη του Πόντου» (1966), όπου με στοιχεία ιστορικά και αυτοβιογραφικά, στις 540 σελίδες του, μιλά για το ζήτημα των Ελλήνων της Ανατολής. Τη χρονική περίοδο που αυτό ήταν στο περιθώριο, στο βωμό της «ελληνοτουρκικής φιλίας»!
Ο Δημήτρης Ψαθάς με θάρρος τονίζει, σχετικώς, στον πρόλογό του:
«…ούτε επιτρέπεται να θυσιάζουμε την ιστορική αλήθεια σε καμία σκοπιμότητα, όπως, δυστυχώς, καθιερώθηκε να γίνεται απ’ τον καιρό που χαράχτηκε η λεγόμενη ελληνοτουρκική φιλία.
Η άστοχη τακτική της αποσιώπησης των γεγονότων της Ιστορίας ήταν ίσως κι ένας απ’ τους λόγους που τόσο άσχημα πορεύτηκε η “φιλία” με τους Τούρκους.
Να ρίξουμε τον πέπλο της λήθης στο παρελθόν αλλά να ξέρουμε, όχι να κρύβουμε…».
Ο Δημήτρης Ψαθάς πέθανε στις 13 Νοεμβρίου του 1979
Μετά τον θάνατό του κυκλοφόρησαν επιλογές χρονογραφημάτων του σε τρία βιβλία, με τίτλους: «Στο καρφί και στο πέταλο» (1999), «Στου κουφού την πόρτα» (2001) και «Το εύθυμο καρνέ» (2002).