Το Χριστόψωμο είναι το παραδοσιακό – ευλογημένο ψωμί του Χριστουγεννιάτικου τραπεζιού. Ένα ψωμί αφιερωμένο στην γέννηση του Χριστού, γεμάτο στολίδια και απαραιτήτως επάνω, χαραγμένος ο σταυρός. Το κόβουν ανήμερα τα Χριστούγεννα, δίνοντας πολλές ευχές.
Το Χριστόψωμο αποτελεί το βασικό ψωμί των Χριστουγέννων
Το έθιμο του Χριστόψωμου
Το Χριστόψωμο είναι το ψωμί που φτιάχνουν οι πιστοί, με ιδιαίτερη φροντίδα και υπομονή, τις παραμονές των Χριστουγέννων. Είναι το ψωμί για το γιορτινό Χριστουγεννιάτικο τραπέζι και θεωρείται ευλογημένο.
Οι Πόντιες νοικοκυρές την περίοδο των Χριστουγέννων ετοίμαζαν πολλά παραδοσιακά εδέσματα. Ένα από αυτά ήταν και το Χριστόψωμο, επάνω στο οποίο «κεντούσαν» τη γέννηση του Χριστού.
Στην υπόλοιπη επιφάνεια σχεδίαζαν σχήματα με το μαχαίρι ή με το πιρούνι. Όπως λουλούδια, καρπούς, πουλάκια και άλλες απεικονίσεις, οι οποίες συμβολίζουν την αφθονία που ήθελαν να έχουν στη παραγωγή των ζώων και της σοδειάς του σπιτιού τους.
Η παρασκευή του Χριστόψωμου ήταν μια τελετουργία
Ετοίμαζαν το προζύμι τους 2 ημέρες πριν τα Χριστούγεννα. Μια ημέρα πριν ετοίμαζαν το ζυμάρι και την ημέρα των Χριστουγέννων το στόλιζαν και το έψηναν για να μοσχοβολήσει το σπίτι.
Όπως προστάζει το έθιμο, την ημέρα του Χριστού, ο νοικοκύρης έπαιρνε το Χριστόψωμο, το σταύρωνε, το έκοβε (χωρίς μαχαίρι) και το μοίραζε σε όλη την οικογένειά του και σε όσους παρευρισκόντουσαν στο Χριστουγεννιάτικο τραπέζι. Όπως ο Χριστός έδωσε τον άρτο της ζωής, σε όλη την ανθρωπότητα.
Παρακάτω ακολουθεί συνταγή για να φτιάξετε και εσείς, φέτος τις γιορτές, το δικό σας Χριστόψωμο.
Υλικά για τη συνταγή
- 200g φυσικό προζύμι (100g αλεύρι, 100g νερό, 1κ.γ κόλισμα).
- 600g αλεύρι δυνατό.
- 150g γάλα.
- 150g νερό (προαιρετικά αρωματισμένο με γλυκάνισο).
- 20g μέλι.
- 30g βούτυρο αγελαδινό.
- 2 κ.γ κανέλα.
- 1/2 κ.γ μαχλέπι.
- 10g αλάτι.
- Υλικά για τη διακόσμηση: Σουσάμι, αμύγδαλα, γαρύφαλλα και 1 ολόκληρο καρύδι στην μέση.
- Υλικά για τη διακόσμηση του ζυμαριού: 250g αλεύρι, 150g νερό, 1κ.σ ελαιόλαδο, 1πρέζα αλάτι.
- Γλάσο: 1 κ.σ μέλι σε λίγο ζεστό νερό.
- Προαιρετικά: 1 αυγό για άλειμμα.
Εκτέλεση συνταγής
- Ξεκινάμε την παρασκευή του προζυμιού από το βράδυ, υπολογίζοντας ότι θα χρειαστούν 10-12 ώρες για να ετοιμαστεί το προζύμι, από την στιγμή που έχουμε στο ψυγείο έτοιμο κόλισμα.
- Το προζύμι γίνεται αναμιγνύοντας ίση ποσότητα αλεύρου και νερού μαζί με το κόλισμα, σχηματίζοντας ένα αραιό ζυμάρι. Προσθέτουμε 100γ αλεύρι, 100 γρ. νερό και 1.κγ. κόλισμα.
- Το αφήνουμε σε θερμοκρασία δωματίου σκεπασμένο με μια μεμβράνη μέχρι το πρωί. Την άλλη μέρα το πρωί ετοιμάζουμε το ζυμάρι αναμιγνύοντας τα υλικά μας. Αρχικά διαλύουμε το προζύμι μέσα στο χλιαρό γάλα και στην συνέχεια προσθέτουμε και τα υπόλοιπα υλικά.
- Αφήνουμε για 4-5 ώρες το ζυμάρι σε θερμοκρασία δωματίου σκεπασμένο με μία πετσέτα, ώστε να διπλασιαστεί σε μέγεθος και το βάζουμε στο ψυγείο, μέχρι το πρωί των Χριστουγέννων.
- Την ημέρα των Χριστουγέννων το ζυμάρι βγαίνει από το ψυγείο και μπαίνει σε ένα λαδωμένο ταψί. Φτιάχνουμε ένα ζυμάρι για τα στολίδια που δεν θα περιέχει προζύμι. Ετοιμάζουμε τα διακοσμητικά μας (μπαχάρια και καρποί)
- Αλείφουμε την ζύμη στο ταψάκι με λίγο αυγό ή με νερόμελο και βάζουμε 2 λωρίδες από το ζυμάρι για στόλισμα σε σχήμα σταυρού και στην μέση ένα καρύδι. Τα υπόλοιπα στολίδια είναι κάθε φορά διαφορετικά ανάλογα με τις προτιμήσεις μας.
- Αφήνουμε να φουσκώσει το ψωμί για άλλη 1 ώρα και ψήνουμε στους 180° C, με κάτω αντίσταση και αέρα για 50 λεπτά. Λίγο πριν το βγάλουμε από τον φούρνο αλείφουμε άλλη μια φορά με το νερόμελο.
Το Χριστόψωμο μπαίνει στο κέντρο του γιορτινού τραπεζιού ως στολίδι και κόβεται με το χέρι, παραδοσιακά, χωρίς μαχαίρι