Κατά τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, μια σημαντική παράμετρος ήταν η εξόντωση της ηγεσίας τους, από τον Ιούνιο έως τον Οκτώβριο του 1921. Αφού χωρίς ηγέτες, παύει να υπάρχει καθοδήγηση και πνευματική στήριξη του λαού.
Οι σημαντικότερες μορφές του Ποντιακού Ελληνισμού καταδικάστηκαν σε θάνατο
Δικαστήρια ανεξαρτησίας
Η εξόντωση των Ελλήνων ηγετών, όπως συνέβη και με τους Αρμένιους τον Απρίλιο του 1915 στην Κωνσταντινούπολη, συνέβαλλε στο να χαθεί η καθοδήγηση των Ελλήνων και να σημειωθεί πιο γρήγορα η δολοφονία τους. Στον Πόντο η ηγεσία των Ελλήνων εξοντώθηκε με τα λεγόμενα «δικαστήρια ανεξαρτησίας» στην Aμάσεια, τον Σεπτέμβριο του 1921.
Τα «δικαστήρια ανεξαρτησίας», εκδίδουν «αποφάσεις» και εκτελούνται πρόκριτοι, βουλευτές, δημοσιογράφοι, καθηγητές, δάσκαλοι και κληρικοί. Από τους οποίους ζητούνται δηλώσεις ότι συμμετείχαν στην οργάνωση του απελευθερωτικού κινήματος στον Πόντο.
Οι σημαντικότερες μορφές του Ελληνισμού, «το άνθος της Ελληνικής κοινωνίας του Πόντου», όπως ανέφερε σε κείμενο διαμαρτυρίας το Οικουμενικό Πατριαρχείο, καταδικάστηκαν σε θάνατο.
Μάλιστα, οι μαθητές – αθλητές της ποδοσφαιρικής ομάδας «Πόντος» καταδικάσθηκαν σε θάνατο, έχοντας ως βασική κατηγορία την εμφάνιση της ομάδας: Άσπρες και μπλε οριζόντιες ρίγες και το γράμμα «Π» στο στήθος.
Όπως κατήγγειλε το Οικουμενικό Πατριαρχείο, οι υποτιθέμενοι ένοχοι τις «δηλώσεις» τους τις υπέγραψαν μετά τη θανατική τους καταδίκη, την παραμονή της εκτέλεσής τους ή ακόμη δολοφονημένοι από καιρό.
Τέτοιες περιπτώσεις είναι του δικηγόρου Κερασούντας Χ. Ελευθεριάδη, που είχε δολοφονηθεί στην Κερασούντα το 1920, ο διαπραγματευτής με τις κεμαλικές Αρχές Μ. Μαυρίδης, ο διευθυντής του Ορφανοτροφείου Γ. Καλογερόπουλος, ο Α. Δελικάρης, ο Λ. Τεσταμπασίδης και ο Ι. Ελευθεριάδης.
Ακόμη θα πρέπει να επισημανθεί ότι ο καθηγητής Γ. Παπαμάρκου, ο διευθυντής της Οθωμανικής Τράπεζας Π. Παπαδόπουλος και ο έμπορος Θ. Εκμεντζίογλου, οι οποίοι ήταν ήδη νεκροί από την προηγούμενη της εκτέλεσής τους. Μεταφέρθηκαν στον τόπο του μαζικού εγκλήματος, προκειμένου τα σώματά τους να υποστούν την ποινή τους!!
Ψήφισμα διαμαρτυρίας
H καταδίκη και ο απαγχονισμός στην Aμάσεια ολόκληρης της θρησκευτικής, πνευματικής και πολιτικής ηγεσίας, ήταν μια προσχεδιασμένη δολοφονική πράξη. Και γι’ αυτήν αντέδρασαν η Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου με κινήσεις προς τους προέδρους των ΗΠΑ, της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας και προς τους αντιπροσώπους της Κοινωνίας των Εθνών, στη Γενεύη.
Ένα ιδιαίτερο, όμως, ψήφισμα διαμαρτυρίας, ήταν αυτό που στάλθηκε από τους Έλληνες συγγραφείς και λογοτέχνες στις 22 Nοεμβρίου του 1921, σε διανοούμενους της Ευρώπης και της Αμερικής, αναφέροντας τα εξής:
«Mετά βαθυτάτης συγκινήσεως, οι συγγραφείς και καλλιτέχναι της Eλλάδος απευθύνονται προς τους διανοουμένους του πεπολιτισμένου κόσμου, όπως γνωστοποιήσουν εις αυτούς την τραγωδίαν χιλιάδων οικογενειών του Eλληνικού Πόντου. Ξηρά, εξηκριβωμένα και αναμφισβήτητα τα γεγονότα είναι τα εξής:
Oι Tούρκοι εφόνευσαν όλους ανεξαιρέτως τους κατοίκους της πόλεως Mερζιφούντος, αφού την ελεηλάτησαν και την επυρπόλησαν.
Tους προσπαθήσαντας να διασωθούν ετυφέκισαν και εθανάτωσαν καταλαβόντες τας διόδους. Mετετόπισαν όλον τον άρρενα πληθυσμόν των πόλεων Tριπόλεως, Kερασούντος, Oρδούς, Oινόης, Aμισού και Πάφρας και καθ’ οδόν κατέσφαξαν τους πλείστους εξ αυτών.
Έκλεισαν εντός του ναού του χωρίου Έλεζλη εν Σουλού-Tερέ 535 Έλληνας και τους κατέσφαξαν διασωθέντων μόνον τεσσάρων. Πρώτους έσφαξαν 7 ιερείς διά πελέκεως προ της θύρας του ναού. Aπηγχόνισαν εν Aμασεία 168 προκρίτους Aμισού και Πάφρας.
Eβίασαν όλας ανεξαιρέτως τας γυναίκας, τας παρθένους και τα παιδία των άνω πόλεων, τας ωραιοτέρας δε παρθένους και νέους έκλεισαν εις τα χαρέμια. Πλείστα βρέφη εφόνευσαν, σφενδονίζοντες αυτά κατά των τοίχων.
Oι υπογεγραμμένοι θέτουσι τα ανωτέρω υπ’ όψιν των διανοουμένων της Eυρώπης και της Aμερικής θεωρούντες ότι όχι μόνον τα γεγονότα ταύτα, αλλά και η ανοχή αυτών αποτελεί πένθος της ανθρωπότητος».
Μαζική δολοφονία της ηγεσίας
Η Γενοκτονία και ιδιαίτερα η μαζική δολοφονία της ηγεσίας και διανόησης στην Αμάσεια, αποτελεί ένα οργανωμένο σχέδιο των Οθωμανών και των Κεμαλικών. Αφού χωρίς ηγέτες, παύει να υπάρχει καθοδήγηση και πνευματική στήριξη του λαού.
Τη δολοφονία της ηγεσίας των Ελλήνων κατήγγειλαν διανοούμενοι του μεγέθους του Καζαντζάκη, του Ξενόπουλου, του Σικελιανού και του Παλαμά.
Με παρρησία και με αγωνιστικότητα, χωρίς φόβο, όπως ακριβώς επιτάσσει η ελεύθερη σκέψη και γνώμη. Μακάρι, το ίδιο να λέγαμε και να γράφαμε και για τους σημερινούς «ομολόγους» τους.
Γι’ αυτούς που σιωπούν για τη Γενοκτονία, όταν δεν την αρνούνται και δεν την υβρίζουν. Γι’ αυτούς που σιωπούν γενικώς…