Η Μεγάλη Εβδομάδα στο Άγιο Όρος αποτελεί μια μοναδική εμπειρία, γεμάτη πνευματικότητα, κατάνυξη και ιερή ατμόσφαιρα. Κάθε ημέρα έχει τη δική της σημασία και τα δικά της έθιμα.
Η Μεγάλη Εβδομάδα στο Άγιο Όρος αποτελεί μια ιερή εμπειρία,
που μένει χαραγμένη στη μνήμη για πάντα
Μεγάλη Εβδομάδα στο Περιβόλι της Παναγίας
Χιλιάδες πιστοί συρρέουν στο «Περιβόλι της Παναγίας» για να ζήσουν από κοντά τις θρησκευτικές τελετουργίες, που τελούνται με Βυζαντινή μεγαλοπρέπεια. Από τη Κυριακή των Βαΐων έως το Μεγάλο Σάββατο, οι μοναχοί και οι προσκυνητές ακολουθούν ένα αυστηρό πρόγραμμα, γεμάτο με ακολουθίες, προσευχές και νηστεία.
Κάθε ημέρα έχει τη δική της σημασία και τα δικά της έθιμα, με κορυφαία στιγμή την περιφορά του Επιταφίου την Μεγάλη Παρασκευή και την Ανάσταση του Χριστού το Μεγάλο Σάββατο.
Η ησυχία και η γαλήνη που επικρατούν στο Άγιο Όρος, σε συνδυασμό με την κατανυκτική ατμόσφαιρα και το μεγαλείο των θρησκευτικών τελετουργιών, δημιουργούν ένα μοναδικό πνευματικό περιβάλλον, που αγγίζει την ψυχή κάθε επισκέπτη.
Μονή Γρηγορίου
Αρχίζει η Αγρυπνία. Αρχίζει η μεγάλη πορεία της Μεγάλης Εβδομάδος. Ευφρόσυνα, χαρούμενα, πανηγυρικά. Αρχίζει και η εναγώνια ευθύνη και αναμφισβήτητη εξουσία του «Τυπικάρη». Στον οποίο υποχρεούνται να υποτάσσονται, κάνοντας αδιάκριτη υπακοή, όλοι, από τους ψάλτες, κανονάρχους, διάκους, παπάδες, ηγούμενο, μέχρι και τον Αρχιερέα.
Μονή Γρηγορίου, Σάββατο του Λαζάρου το απόγευμα. Πάστρα στο Μοναστήρι. Σκούπες, φασίνες, νερά, χέρια γρήγορα, προσεχτικά, ορεξάτα. Καθολικό, αυλές, τράπεζα, αρχονταρίκι, συνοδικό, όλα λάμπουν. Και μυρτιές άφθονες.
Κυριακή των Βαΐων – Ακολουθία του Νυμφίου
Ευλογούνται τα βάγια και μοιράζονται στους πατέρες. Όλοι θα τα κρατούν στο χέρι μέχρι τέλους της λειτουργίας.
Η Ακολουθία του Νυμφίου σεμνή, αργόσυρτη, προσεγμένη, χωρίς μελοδραματικές εξάρσεις, χωρίς δυτικόφερτα μαύρα και μενεξελιά χρώματα σε άμφια και καλύμματα.
Το κατά Θεόν πένθος, το χαροποιό, είναι διαφορετικό από το κοσμικό. Ούτε από κρέπια εξαρτάται, ούτε από πλερέζες, ούτε από χρώματα. Είναι υπόθεση καρδιάς, εσωτερική, μυστική. Άλλωστε οι Μοναχοί μια φορά τα φόρεσαν τα μαύρα και δια βίου.
Ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας
- Πρωινή ακολουθία της Μεγάλης Δευτέρας. Ώρες και ατέλειωτα ευαγγελικά αναγνώσματα. Το βράδυ πανηγυρικός εσπερινός, ανοιξαντάρια, λιτή, αρτοκλασία, ολονύκτια αγρυπνία!
Οι ακολουθίες είναι σχοινοτενείς, τα αλλεπάλληλα ευαγγελικά αναγνώσματα ατέλειωτα.
- Τη Μεγάλη Πέμπτη η Ακολουθία των Άχραντων Παθών έχει κάτι το μοναδικό. Τα λυρικότατα αντίφωνα ψάλλονται αργά, σεμνά, από νηστεμένα στόματα, και η ψυχή τα ρουφά σαν σφουγγάρι. Γλυκά δάκρυα έρχονται σ’ όλους.
Παλαιότερα στο Άγιο Όρος δεν λιτανευόταν μετά το πέμπτο ευαγγέλιο της Ακολουθίας των Άχραντων Παθών, ο Εσταυρωμένος. Απλούστατα ο εκκλησιαστικός έφερνε και έβαζε στο προσκυνητάρι την ιερά εικόνα της Σταυρώσεως. Όπως και δεν γινόταν, βέβαια, η λεγομένη Αποκαθήλωσις (ούτε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο γίνεται μέχρι σήμερα).
- Η Μεγάλη Παρασκευή δεν έχει τίποτε από το δραματικό στοιχείο και τις φιοριτούρες πού παρεισέφρυσαν τα τελευταία χρόνια στην πράξη των ενοριών.
Όλα λιτά, δωρικά, μοναχοπρεπή. Ένα απλό τραπέζι στο κέντρο του ναού, χωρίς κουβούκλιο, με τον υφασμάτινο επιτάφιο (αέρα) και το ιερό Ευαγγέλιο, την ίδια χάρτου και μέλανος εικόνα του Χριστού και λίγα άνθη, που μάζεψαν το πρωί μοναχοί μαζί με προσκυνητές, είναι όλος κι όλος ο Επιτάφιος.
Η ακολουθία είναι μακρύτερη. Κανένας δε βιάζεται. Υπνεΐη ζωή. Ο Βασιλεύς κεκοίμηται. Κάθε σκίρτημα γήινο, λοιπόν, καταστέλλεται. Μόνο η καρδιά, γεμάτη χαρμολύπη, αγρυπνεί με αδιάλειπτη προσευχή, καθώς ο θείος Έρωτας της καθεύδει.
- Το Μέγα Σάββατο η Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου, με όλα τα Παλαιοδιαθηκικά αναγνώσματα, το «Ανάστα ό Θεός», χαρμόσυνη κωδωνοκρουσία, ατμόσφαιρα χαρούμενη. Αλάδωτη τράπεζα και ύστερα διαβάζονται «εν τοις κελλίοις οι Πράξεις».
Το βράδυ, μετά το «Δεύτε, λάβετε φως», όλοι με τη μελισσοκέρινη λαμπάδα αναμμένη εξέρχονται μετά πομπής, στην αυλή, όπου και τελείται μετά πολλής θεοπρεπείας και μυστικής εξάρσεως, η Ακολουθία της Αναστάσεως.
Το «Χριστός Ανέστη», λίγο ασυνήθιστα, ψάλλεται αργά. Οι καμπάνες δονούν τους αιθέρες και μεταδίδουν το χαρμόσυνο άγγελμα.