Ο Μοναχός Επιφάνιος, από το Άγιο Όρος, μπορεί να έφυγε από την ζωή, ωστόσο το έργο του έμεινε παρακαταθήκη και εμπνέει κορυφαίους σεφ του πλανήτη. Η μαγειρική του τέχνη αποτέλεσε το ιδανικό μείγμα Μεσογειακής διατροφής και Αγιορείτικης παράδοσης.
Ο Μοναχός Επιφάνιος ήταν ένας αληθινός γαστρονόμος
Mοναχός Επιφάνιος
Ο Μοναχός Επιφάνιος προερχόταν από μiα απλή, αγροτική και ενάρετη οικογένεια από τη Νικήσιανη της Καβάλας. Ήταν ο μόνος από τα πέντε αδέλφια που ακολουθούσε τη μητέρα του στην κουζίνα, βοηθώντας την και παρακολουθώντας την.
Μόλις έκλεισε τα 18 του χρόνια έγινε μοναχός στο Άγιο Όρος στη Μονή του Αγίου Παύλου. Μετά από 18 ολόκληρα χρόνια παραμονής του εκεί, εγκαταστάθηκε στο Κάθισμα του Αγίου Ευσταθίου, επιλεγόμενο ως «Μυλοπόταμος», της Μονής Αγίας Λαύρας.
Ο Μοναχός Επιφάνιος πέρασε τη ζωή του μαγειρεύοντας για τον έξω κόσμο, ταξιδεύοντας συχνά στο εξωτερικό, σε συνέδρια, εκθέσεις και διαγωνισμούς τροφίμων και ποτών.
Η μαγειρική του τέχνη αποτέλεσε το ιδανικό μείγμα Μεσογειακής διατροφής και Αγιορείτικης παράδοσης, με πέντε ή έξι υλικά, δίχως σχεδόν ποτέ να περιλαμβάνεται σε αυτά το κρέας. Ήταν επίσης αντίθετος στα υποκατάστατα, όπως η χρήση σόγιας αντί για κιμά.
«Τα φαγητά που παρασκεύαζαν και έτρωγαν οι γονείς μας και οι πρόγονοί μας. Αυτή είναι η Αγιορείτικη κουζίνα, που έμαθα να μαγειρεύω επί τριάντα τρία χρόνια. Οι ειδικοί τη χαρακτηρίζουν υγιεινή, Μεσογειακή, διαιτητική κλπ, εγώ δεν ξέρω πώς να την ονομάσω… Εσείς πάλι πείτε την όπως θέλετε, καλογερική, μοναστηριακή, Αγιορείτικη ή και παραδοσιακή.
Εκείνο που έχει σημασία είναι ότι έχει ως βεβαιωμένο αποτέλεσμα λιγότερα τριγλυκερίδια και χοληστερίνη, συντελεί στη μείωση της αρτηριακής πίεσης, ενώ ταυτόχρονα μειώνει και τα λοιπά επιβλαβή…»
Μια κουζίνα με γευστική σαφήνεια
Με αγάπη στη λιτότητα και στη γευστική σαφήνεια, ο Μοναχός Επιφάνιος μαγείρευε σε ανοιχτές ξυλοφωτιές, με μοναδική ευχέρεια και ήσυχη αριστοτεχνία. Αποτέλεσμα; Δεν περιγράφεται η βαθιά νοστιμιά των φαγητών του Μοναχού Επιφάνιου. Σφράγιζαν με την πληθωρικότητά τους το αισθητήριο της γεύσης και ας ήταν καμωμένα με ταπεινά υλικά.
Τα φαγητά του Μοναχού Επιφάνιου ήταν χειρονομίες πολιτισμού
Όλες οι κουζίνες του Ελληνισμού συναντιώντουσαν στα πιάτα του. Ο ίδιος ανέδειξε μια κουζίνα που δεν συναντάμε συχνά. Μια κουζίνα ζωντανή και της μνήμης. Φτωχική και πλούσια μαζί.
«Μαγειρεύουμε με αγάπη προς τον πλησίον. Τρώμε με εγκράτεια. Όσο πρέπει. Καθόλου κρέας όλο τον χρόνο, πολλά χορταρικά και φρούτα. Τηρούμε αυστηρά τη νηστεία. Είναι μια λιτή, υγιεινή διατροφή, χωρίς λιπαρά»
Η φήμη του Μοναχού Επιφανίου
Η φήμη του Μοναχού Επιφανίου εξαπλώθηκε στην Ελλάδα και εκτός αυτής. Η αναγνωρισιμότητά του είχε φτάσει σε τέτοιο σημείο, ώστε συμμετείχε σε παγκόσμια συνέδρια. Τα ταξίδια του στο εξωτερικό προγραμματίζονταν και περιελάμβαναν μία δημόσια επίδειξη μαγειρικής, συνήθως σε κάποιο γνωστό εστιατόριο. Σε χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία, η Ελβετία, η Γερμανία και η Ισπανία.
Κάποιες, μάλιστα, από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες τον είχαν επισκεφτεί στο κελί του στο Άγιο Όρος, συμμετέχοντας, μετά από προτροπή του, στη διαδικασία της μαγειρικής και απολαμβάνοντας τα διάσημα πιάτα του.
Με προτροπή πολλών δικών του ανθρώπων έγραψε το βιβλίο μαγειρικής του, με διαρθρωμένες συνταγές του Αγίου Ορους.
Ο Γέροντας λάτρευε επίσης να μιλάει για τη θρησκεία, για την επικαιρότητα, τη φιλοσοφία και φυσικά τη μαγειρική. Είχε χιούμορ, καλοσύνη και ευστροφία που κέρδιζαν τον κόσμο.
Ο Άγιος Βασίλης της διατροφής
Παρά τον πρόσφατο θάνατό του, η κληρονομιά του διαχύθηκε, ειδικά τα δύο χρόνια, μεσούσης της πανδημίας, με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Η λιτή αλλά ευφάνταστη μαγειρική του, η στάση ζωής και η πνευματικότητα που τη συνόδευαν, μάλλον, φάνταζε ως φάρμακο στη δυστοπική και πρωτόγνωρη για όλους κατάσταση της πανδημίας.
Σε μία περίοδο που ποτέ ξανά η διατροφή δεν έχει μπει τόσο στο μικροσκόπιο όσο σήμερα. Σε μία περίοδο δηλαδή που η επιστροφή στα θεμελιώδη, η ανάγκη για την απαλλαγή από τα περιττά, αλλά και η όλο και πιο διαδεδομένη επιλογή αποκλεισμού του κρέατος, ταυτίζεται με την όλη φιλοσοφία του ίδιου του Επιφάνιου.
Ετσι, ο γέροντας Επιφάνιος μετατράπηκε σε σύμβολο της νέας τάσης στη διατροφή, η οποία και συνοψίζεται στο «ενσυνείδητο φαγητό».
Η μαγειρική του Επιφάνιου έχει φτάσει στο βραβευμένο με τρία Michelin εστιατόριο της Νέας Υόρκης «Berdardin», το οποίο περιλαμβάνει διάσημες συνταγές του. Ο Τζέιμι Oλιβερ μάλιστα περιγράφει τον Μοναχό Επιφάνιο ως τον «Άγιο Βασίλη της διατροφής».
Αντί για δώρα όμως, κρατούσε κουτάλες και κρεμμύδια!
Όπως και να έχει, ο Μοναχός Επιφάνιος συγκαταλέγεται πλέον ως ένας από τους ζωντανούς θρύλους της Ελληνικής κουζίνας, ένας από τους σημαντικότερους μαγείρους της χώρας μας.