Μεγάλωσα με της γιαγιάς και του παππού τα ακούσματα. Ένιωσα από παιδί τις Ποντιακές εκφράσεις βαθιά ως το μεδούλι τους. Με αυτές χάρηκα, με αυτές πόνεσα και με αυτές έκλαψα. Ό,τι ακούγαμε στο σπίτι, ήταν μόνο στα Ποντιακά.
Γλώσσα που δε μιλιέται, ξεχνιέται. Σβήνει και αφανίζεται…
Νεοελληνικά και Ποντιακά
Αντίθετα στο σχολείο, αν μας ξέφευγε καμιά λέξη στην Ποντιακή διάλεκτο, έπεφτε για τιμωρία ο βούρδουλας. Έπρεπε (μας έλεγαν οι δάσκαλοι) να μάθουμε τη νέα ελληνική για να προχωρήσουμε παραπέρα στη ζωή. Ίσως δεν ήξεραν και οι ίδιοι την άρρηκτη σχέση που έχουν τα Ποντιακά με τα Αρχαία Ελληνικά.
Πάντοτε και παντού κάθε εποχή έχει και τη λογική της. Το αν θα χανόταν η γλώσσα που μιλούσαν οι γονείς και οι πρόγονοί μας, αυτό δεν τους απασχολούσε καν. Δεν θέλανε να μείνουμε «αούτηδες», όπως μας έλεγαν περιπαιχτικά οι ντόπιοι.
Ίσως να μην γνώριζαν ακόμη ότι η απώλεια της Ποντιακής ήταν το ίδιο με την απώλεια ενός τρόπου ερμηνείας του κόσμου. Ότι κάθε της λέξη είναι κι ένα πετράδι στο ψηφιδωτό του εθνικού πολιτισμού μας. Πως, όταν χάνεται μια λέξη, φτωχαίνει η σκέψη του ανθρώπου με την αντίστοιχη έννοια. Τα έθιμα ατονούν, τα τραγούδια αναζητούν λέξεις για να εκφραστούν και τα αισθήματα στενάζουν.
Η γλώσσα των προγόνων μας
Πέρασε σχεδόν ένας αιώνας από τον ξεριζωμό των προγόνων μας από τη Γη του Πόντου και την εγκατάστασή τους στην Ελλάδα. Στο πέρασμα του χρόνου αυτού, πολλές λέξεις της Ποντιακής διαλέκτου χάθηκαν, αφού δεν παραδόθηκαν από τη μια γενιά στην άλλη. Ενώ όσες άντεξαν στο χρόνο κρατούν μέσα τους μνήμες που αντιστέκονται στην αλλοτρίωση. Αν δεν μεριμνήσουμε για τη γλώσσα των προγόνων μας θα αφανιστεί και μαζί ένα κομμάτι της συλλογικής ψυχής μας.
Γι’ αυτό και ο ρόλος των Ποντιακών Συλλόγων είναι σημαντικός. Η Ποντιακή διάλεκτος πρέπει να στηριχτεί με κάθε δύναμη. Να τεθεί ψηλά στο πρόγραμμα της δράσης τους. Γλώσσα που δε μιλιέται, ξεχνιέται. Σβήνει κι αφανίζεται.
Δράσεις που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη διάσωσή της είναι, το Ποντιακό θέατρο, το τραγούδι, η συγγραφή Ποντιακών βιβλίων, όπως και η διδασκαλία της. Αλλά και τα Ποντιακά ευτράπελα που «αριστοφανίζουν» χωρίς να βρίζουν, που έχουν κι αυτά την αξία τους. Διότι απενοχοποιούν και εξαγνίζουν το χυδαίο και το κάνουν ωραίο.
Ένας άλλος τρόπος για τη σωτηρία της Ποντιακής, είναι η ένταξη της στην ευέλικτη ζωή του Δημοτικού σχολείου, σε συνεργασία με την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και τους δήμους, όπου ζουν μαθητές Ποντιακής καταγωγής. Τα μαθήματα θα μπορούσαν να αναφέρονται στην ιστορία του Πόντου, στα μέρη προέλευσης των προγόνων τους, στα τραγούδια, τα έθιμα κ.ά.
Η γνωριμία με την Ποντιακή κουζίνα θα δώσει τη δυνατότητα στο μαθητή να εξοικειωθεί με τα ονόματα των Ποντιακών εδεσμάτων. Επίσης, με παιχνίδια λέξεων και σύντομων φράσεων θα δει και θα συγκρίνει την Ποντιακή με τη Νεοελληνική.
Ακόμη, με θεατρικά δρώμενα που αναπαριστούν σκηνές από την καθημερινότητα στον Πόντο, με τραγούδια και χορούς θα διδαχτούν οι μαθητές ευχάριστα πράγματα για την καταγωγή τους. Η ευέλικτη ζώνη αποτελεί μία σπουδαία καινοτομία στο σχολείο και η αξιοποίηση της κρίνεται πολύτιμη.
Η Ποντιακή διάλεκτος στα σχολεία
Η Παμποντιακή Ομοσπονδία Ελλάδας, και κυρίως η επιτροπή θεάτρου και τραγουδιού, θα μπορούσε να οργανώσει διαγωνισμό, σχετικό με τη συγγραφή στίχων και θεατρικών έργων στην Ποντιακή διάλεκτο. Γιατί όχι, να μην εισαχθεί η Ποντιακή διάλεκτος στο γυμνάσιο, ως μάθημα προαιρετικό, μετά το πέρας της σχολικής ημέρας, πειραματικά για μια ώρα τη βδομάδα. Το ίδιο θα μπορούσε να γίνει και για τις άλλες διαλέκτους.
Ο Bill Gates έχει συγκεντρώσει αρκετούς γλωσσολόγους μεταξύ αυτών και δύο Ελληνίδες, που εργάζονται πάνω στην Αρχαία Ελληνική γλώσσα για το μέλλον. Το 60% άλλωστε των λέξεων της νεοελληνικής έχει Ομηρική προέλευση. Με δεδομένο ότι η σχέση της Ποντιακής διαλέκτου με την αρχαία είναι άρρηκτη, κρίνεται πως η διδασκαλία της θα ήταν διπλά ωφέλιμη.