Τα τραγικά γεγονότα που διαδραματίζονται στην Ουκρανία έφεραν στην επικαιρότητα την Ελληνική ομογένεια, που ζει και εξελίσσεται αιώνες τώρα στη χώρα αυτή και παραμένει κραταιή μέχρι και σήμερα…
Μετά από τόσους αιώνες, ο Ελληνισμός παραμένει ένα δυναμικό κομμάτι της Ουκρανίας… ζωντανό, ενεργό και αγαπητό!
Στην Ουκρανία σήμερα ζουν περίπου 240.000 πολίτες Ελληνικής καταγωγής. Από αυτούς, 150.000 ζουν στην ευρύτερη περιοχή της Μαριούπολης και της περιφέρειας του Ντανιέτσκ.
Ιστορική αναδρομή
Ο Ελληνισμός και σε αυτή τη πλευρά της Μαύρης Θάλασσας, έχει μακρά ιστορία. Το Ελληνικό στοιχείο στην Ουκρανία είναι ζωντανό εδώ και αιώνες! Οι πρώτες Ελληνικές αποικίες στις ακτές της σημερινής Ουκρανίας ιδρύθηκαν κατά τον 6ο αιώνα πΧ.
Η αρχαία Ταυρίδα, η περιοχή δηλαδή της σημερινής Κριμαίας κατοικήθηκε από Έλληνες από τον 6ο με 7ο αιώνα πΧ.
Μετά την Μογγολική και Ταταρική εισβολή στα εδάφη τους το 13ο αιώνα, οι Έλληνες της Κριμαίας, συγκεντρώθηκαν στο νότιο τμήμα της Κριμαίας και χωρίστηκαν σε δύο υπό-ομάδες. Τους «Ουρούμ» που μιλούσαν Ταταρικά αλλά δεν έχασαν την εθνική συνείδησή τους και τους «Ρωμαίους Πόντιους» που χρησιμοποιούσαν τη λεγόμενη «Ρωμαίικη διάλεκτο».
Τριακόσια χρόνια έμειναν υπό την κυριαρχία των Τούρκων της Κριμαίας. Το 1778, ο πληθυσμός των Ποντίων, με διάταγμα της Αικατερίνης Β’, εγκαταστάθηκε στις βόρειες ακτές της Θάλασσας του Αζόφ. Στη σημερινή επαρχία του Ντόνετσκ και την περιοχή της Μαριούπολης, που έως τότε ήταν ακατοίκητες. Για να γλιτώσουν τον εξισλαμισμό και τον εκταταρισμό από τους Τάταρους.
Ο Ελληνισμός στη Μαριούπολη
Η Μαριούπολη πόλη της περιφέρειας του Ντόνετσκ και ένα από τα μεγαλύτερα Ουκρανικά λιμάνια στην Αζοφική Θάλασσα, με σχεδόν μισό εκατομμύριο κατοίκους, είναι το κέντρο του Ελληνισμού. Κάτι που μαρτυρεί και το όνομα της πόλης.
Η πόλη της Μαριούπολης ιδρύθηκε από Έλληνες της Κριμαίας στα τέλη του 18ου αιώνα, μαζί με 23 αμιγή Ελληνικά χωριά
Κατά την ίδρυση της πόλης, δόθηκε το όνομα της Παναγίας: Μαριούπολη. Επί κυριαρχίας του Στάλιν, το όνομα της πόλης άλλαξε σε «Ζντάνοφ». Αργότερα, όμως, επανήλθε η παλιά ονομασία του.
Στη Μαριούπολη, όπου παραμένει κραταιή μέχρι και σήμερα μια πολυπληθής Ελληνική κοινότητα, συναντά κανείς καταστήματα και σπίτια με Ελληνικές σημαίες, πινακίδες και επιγραφές με Ελληνικά ονόματα. Ακόμη και σε δημόσια κτίρια θα δει κανείς ονόματα και επιγραφές σε τρεις γλώσσες…. Ουκρανικά, Ρωσικά και Ελληνικά.
Είναι λες και μία μικρή Ελλάδα ξεπηδά και ορθώνεται στη περιοχή αυτή
Η Μαριούπολη μαζί με τα γειτονικά χωριά αποτέλεσε ξεχωριστή Ελληνική διοικητική περιφέρεια από το 1810 έως το 1873. Μέχρι το 1859 απαγορευόταν να εγκατασταθούν στην Ελληνική περιοχή της Μαριούπολης άτομα άλλης εθνικότητας.
Είναι σημαντικό να καταλάβει κανείς πως ο Ελληνισμός της Μαριούπολης δεν μοιάζει με τον Ελληνισμό της υπόλοιπης διασποράς, που είναι προϊόν οικονομικής μετανάστευσης, κυρίως τον προηγούμενο αιώνα. Πρόκειται για μια Ελληνική παροικία με ιστορία αιώνων. Που εξελίχθηκε και παράλληλα διατήρησε την Ελληνική εθνική συνείδηση και την Ελληνική γλώσσα.
Έλληνες ομογενείς στην Ουκρανία
Βέβαια, εκτός από την περιφέρεια της Μαριούπολης, Έλληνες ομογενείς βρίσκονται διάσπαρτοι σε όλη την Ουκρανία. Από την Οδησσό μέχρι το Χάρκοβο βορειοανατολικά και το Λβοφ.
Στην Οδησσό, Ελληνικό σχολείο λειτούργησε για πρώτη φορά το 1814
Σύμφωνα με την απογραφή του 2001 στην Ουκρανία, 91.500 κάτοικοι δήλωσαν ότι έχουν Ελληνική καταγωγή. Επίσης, 5.850 από αυτούς δήλωσαν ότι μιλούν την Ελληνική ως μητρική γλώσσα τους.
Στη πραγματικότητα ο αριθμός των 91.500 κατοίκων με Ελληνική καταγωγή είναι μεγαλύτερος, μπορεί να φτάνει και τις 150.000. Καθώς δεν έχουν καταγραφεί πάρα πολλοί Ουκρανοί Ελληνικής καταγωγής από μικτούς γάμους, αλλά και για άλλους λόγους, που δεν άπτονται του παρόντος.
Στην ίδια απογραφή διαπιστώθηκε ότι στην επαρχία του Ντόνετσκ, υπάρχουν 18 Ελληνόφωνα χωριά.
Όπως ειπώθηκε και πιο πάνω, οι πρώτοι Έλληνες βρέθηκαν στην Αζοφική θάλασσα και ίδρυσαν αποικία από την αρχαιότητα. Η Αζοφική θάλασσα είναι η «Μαιώτιδα λίμνη» των αρχαίων Ελλήνων.
Κατά τη διάρκεια των αιώνων, οι Έλληνες δεν έπαψαν να έρχονται στην ευρύτερη περιοχή και να στήνουν κοινότητες στις οποίες δεσπόζουν εκκλησίες, σχολεία, ακόμα και πανεπιστήμια.
Οι Έλληνες της Ουκρανίας δεν είναι συγκεντρωμένοι μόνο σε ένα μέρος, ούτε οι επαγγελματικές τους δραστηριότητες περιορίζονται σε έναν τομέα. Τους συναντά κανείς παντού. Είναι καταστηματάρχες, ακαδημαϊκοί, γιατροί, δάσκαλοι.
Σύμφωνα με την Ομοσπονδία Ελληνικών Συλλόγων Ουκρανίας, υπάρχουν αυτή τη στιγμή 3 σχολεία στα οποία γίνεται ειδική εκμάθηση της Ελληνικής γλώσσας. Ενώ σε όλα τα υπόλοιπα σχολεία, τα Ελληνικά διδάσκονται ως δεύτερη ξένη γλώσσα από την 5η τάξη του δημοτικού, μέχρι το τέλος του αντίστοιχου λυκείου.
Αξίζει να σημειωθεί πως ο Ελληνισμός στην Ουκρανία αναπτύχθηκε και εξελίχθηκε χωρίς να έχει ιδιαίτερες σχέσεις με την Ελλάδα, κατά το παρελθόν.
Όπως και να ‘χει, οι Έλληνες ομογενείς στην Ουκρανία προσπαθούν να διατηρήσουν την ταυτότητα και τον πολιτισμό τους. Μέχρι σήμερα η Ομογένεια διατηρεί την ενότητά της με ενεργούς συλλόγους, κυριακάτικα σχολεία, χορωδίες και χορευτικές ομάδες.
Τέλος, η Ελληνική Ομογένεια εκπροσωπείται από 95 Ελληνικές κοινότητες, σε 21 περιοχές της Ουκρανίας.