Τη γλώσσα μου έδωσαν Ρωμέϊκη (Ποντιακή) και θέλω να σωθεί γιατί ανέρχεται στην Ομηρική». Μ’ αυτή τη φράση, ο Βαχίτ Τουρσούν εξηγεί γιατί σε όλη του τη ζωή ψάχνει μανιωδώς λέξεις και Ελληνικές ρίζες, στη μητρική του γλώσσα.
«Θησαυρό» από 5.000 άγνωστες Ποντιακές λέξεις ανακάλυψε ερευνητής από την Τραπεζούντα
Βάιος – Βαχίτ Τουρσούν
Ο Βάιος ή Βαχίτ Τουρσούν (Vahit Tursun), από το 1989, που ήρθε μετανάστης στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Αθήνα, άρχισε την καταγραφή της γλώσσας που μιλούσε στο Ελληνόφωνο χωριό «Ώτσενα» (Ώκενα) του Όφεως στην Τραπεζούντα.
Όπως λέει, αισθάνθηκε ελεύθερος στην Ελλάδα να μιλάει τη γλώσσα του χωριού του, τη γλώσσα της μανούλας του, τα Ρωμέϊκα του.
«Το τι χαρά είχα τότε και τι αισθήματα κουβαλούσα δεν εξηγείται. Απεγνωσμένα έψαχνα ανθρώπους που μιλούν τα Ποντιακά, τους θεωρούσα όλους αδέλφια.
Γιατί η γλώσσα της ψυχής δένει τους ανθρώπους για πάντα…»
Ο Βαχίτ Τουρσούν συνέγραψε το «Ρωμέικο – Τουρκικό Λεξικό», που αποτελείται από 590 σελίδες και περιέχει 14.400 λέξεις και 8.500 διάφορες εκφράσεις.
Ο Βαχίτ Τουρσούν μικρός πίστευε ότι όλος ο κόσμος μιλάει τη γλώσσα του. Μια γλώσσα τόσο ωραία, εκφραστική, μια γλώσσα στην όποια υπάρχουν λέξεις για καταστάσεις σύνθετες, μια λέξη για κάθε περίσταση.
«Με τη λέξη “πουλόπο μ” άνοιξα τα μάτια μου στον κόσμο. Μέχρι επτά χρονών μιλούσα κάποια γλώσσα, που δεν ήξερα τι είναι.
Μόλις στα 21 μου χρόνια, όταν για πρώτη φορά συνάντησα Έλληνα από την Πόλη, μου είπε ότι τη γλώσσα μου τη λένε “Ποντιακά” και ομιλείται από πολλούς στην Ελλάδα»
Η γνωριμία με τον Πίτερ Μακρίτζ
Θα πρέπει να σημειωθεί πως ο Βαχίτ Τουρσούν κάνει τιτάνιο αγώνα για τη δημιουργία μιας «κιβωτού» για τη διάσωση του τοπικού γλωσσικού πλούτου της Τραπεζούντας.
Η συνάντησή του με τον ομότιμο καθηγητή νεοελληνικής γλώσσας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Πίτερ Μακρίτζ (Peter Mackridge) έμελλε να αποτελέσει κομβικό σημείο στην όλη προσπάθειά του.
«Ήμουν σε απόγνωση τότε, είχα καταγράψει δέκα χιλιάδες λέξεις, αλλά κάποιος Έλληνας επιστήμονας, μου είπε: “αυτό δεν είναι επιστημονικό λεξικό, όλα λάθος είναι εδώ”.
Στεναχωρήθηκα και σταμάτησα για κάποιο χρονικό διάστημα τις προσπάθειές μου»
Αλλά για καλή του τύχη, μια μέρα γνώρισε τον Πίτερ Μακρίτζ, που όταν είδε τη προσπάθειά του, τον ενθάρρυνε και επέμενε, ότι πρέπει να συνεχίσει. Μάλιστα Πίτερ Μακρίτζ έγραψε την εισαγωγή για την έκδοση του Λεξικού, όπως ανέφερε ο Βαχίτ Τουρσούν.
Σχετικά με το «Ρωμέικο – Τουρκικό Λεξικό»
Το «Ρωμέικο – Τουρκικό Λεξικό» περιέχει 14.400 χιλιάδες λέξεις. Μάλιστα οι 3.000 χιλιάδες λέξεις περίπου έρχονται να συμπληρωθούν σε όλη την Ελληνική γλώσσα.
Επίσης περιέχει 8.500 χιλιάδες εκφράσεις οι οποίες αποτελούνται από διάφορα ανέκδοτα, παροιμίες, απλές φράσεις, στιχάκια, ευχές, κατάρες, κλπ.
Το λεξικό καταλαβαίνεται άνετα από Πόντιους που ξέρουν καλά τα Ποντιακά, εκτός της Τουρκικής πλευράς
Το να εκδοθεί αυτό το λεξικό στην Τουρκία, είναι ένα ιστορικό γεγονός όπως και το λεξικό αυτό είναι και θα παραμείνει ιστορικό. Είναι η φωνή των προγόνων μας που έφτασε μέχρι σήμερα, εκεί στα πατρικά εδάφη.
Και η γλώσσα αυτή ακόμα και να πάψει να ομιλείται εκεί στα υψηλά βουνά του Πόντου, να ξέρετε, τουλάχιστον σίγουρα θα ψιθυριστεί από κάποια παιδιά του Πόντου, από φοιτητές, από ερευνητές και επιστήμονες για πάντα.
Η επιβίωση της Ελληνικής γλώσσας
«Η επιβίωση της Ελληνικής γλώσσας στην περιοχή της Τραπεζούντας (Πόντος) στην Τουρκία είναι αξιοθαύμαστη. Οι περισσότεροι από τους ομιλητές της ντόπιας Ελληνικής διαλέκτου ήταν Χριστιανοί, αλλά η γλώσσα μιλιόταν επίσης σαν μητρική από μερικές μουσουλμανικές κοινότητες», αναφέρει στην εισαγωγή ο καθηγητής Πίτερ Μακρίτζ.
Το 1989, ο Βαχίτ Τουρσούν έφερε στην Αθήνα και την αγαπημένη του από το διπλανό χωριό, με την οποία απέκτησαν δυο παιδιά, που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν Ελλάδα και τους χάρισαν και εγγόνια. Τη γενέτειρά του την επισκέπτεται κάπου κάπου, όπως σημειώνει, αφού οι γονείς του μένουν ακόμα εκεί, ενώ το όνειρό του είναι να πάρει την Ελληνική υπηκοότητα.
«Τις νύχτες ακόμα κοιμάται με ένα μπλοκάκι και στυλό κάτω από το μαξιλάρι, γιατί μέσα στη νύχτα, πολλές φορές μού έρχεται η θύμηση για μια ακόμα λέξη, που αν δεν τη σημειώσω, μπορεί να την ξεχάσω»