Σε μία ανεξήγητη ενέργεια προχώρησαν οι Τουρκικές Αρχές πριν λίγες ημέρες. Απαγορεύοντας την είσοδο, στη γειτονική χώρα, στον Κώστα Αλεξανδρίδη, τον πρόεδρο του Ποντιακού Συλλόγου «Μωμόγεροι».
Ακολουθεί συνέντευξη του Κώστα Αλεξανδρίδη στην εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Του Νίκου Ασλανίδη
Έθιμο των Μωμόγερων
Ακριβώς πριν από έναν χρόνο, με τον Κώστα Αλεξανδρίδη πήγαμε στην Τραπεζούντα, για να καταγράψουμε το έθιμο των «Μωμόγερων», που συνεχίζεται μέχρι σήμερα από Ποντιόφωνους της περιοχής. Στόχος ήταν να κάνουμε ένα ντοκιμαντέρ για το πανάρχαιο αυτό έθιμο, που διατήρησαν οι Πόντιοι εδώ και 3.000 χρόνια. Την προηγούμενη χρονιά πήγαμε και πάλι στην Τραπεζούντα, αλλά οι αρχές απαγόρευσαν τους Έλληνες «Μωμόγερους» να χορέψουν μαζί με τους ντόπιους.
Αυτήν τη φορά είχαμε τη διαβεβαίωση ότι θα μπορούσαν να χορέψουν και οι Έλληνες. Τελικά και πάλι δεν τους επιτράπηκε να χορέψουν σε δημόσιο χώρο, αλλά κάποιοι ιδιώτες τους φιλοξένησαν σε μια ταβέρνα.
Ήμουν περίεργος να δω την αντίδραση των Τούρκων. Με την εμφάνιση των Mωμόγερων, οι Τούρκοι ξέσπασαν σε χειροκροτήματα και με τα κινητά τους τηλέφωνα απαθανάτιζαν το δρώμενο. Σε λίγη ώρα δημιουργήθηκε το αδιαχώρητο. Παρά το χιόνι που είχε πέσει από τις προηγούμενες μέρες, ο χορός συνεχίστηκε στο προαύλιο της ταβέρνας. Στο τέλος μπήκαν και οι Τούρκοι στο χορό και το γλέντι κράτησε μέχρι το ξημέρωμα.
Η απαγόρευση εισόδου
Προφανώς αυτή η μεγάλη αποδοχή του κόσμου προβλημάτισε τις Τουρκικές Αρχές και αποφάσισαν να δράσουν. Έτσι φέτος, όταν ο Κώστας Αλεξανδρίδης πήγε να επαναλάβει το έθιμο, προσκεκλημένος από κατοίκους της Τραπεζούντας, τον περίμενε μία έκπληξη.
Μόλις έφτασε αεροπορικώς στη Κωνσταντινούπολη και θέλησε να περάσει τον έλεγχο για να επιβιβαστεί στο αεροπλάνο με προορισμό τη Τραπεζούντα, ενημερώθηκε από τους αστυνομικούς ότι του απαγορεύεται η είσοδος.
Ο Κώστας Αλεξανδρίδης
Ποιος είναι όμως ο Κώστας Αλεξανδρίδης, που είναι ο δεύτερος Έλληνας που θεωρείται «επικίνδυνος» από τις Τουρκικές αρχές και του απαγορεύουν την είσοδο;
Ο ιδρυτής και πρόεδρος του Ελληνικού Σωματείου Διάσωσης και Διάδοσης της Πολιτιστικής μας Κληρονομιάς «Οι Μωμόγεροι» γεννήθηκε στο χωριό Άγιος Δημήτριος Κοζάνης και είναι απόφοιτος της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου.
- Ήταν δάσκαλος του Σωματείου της Δώρας Στράτου και δίδασκε παραδοσιακούς χορούς, καθώς και σε δεκάδες άλλα Πολιτιστικά Σωματεία και Δήμους.
- Πραγματοποίησε 65 πολιτιστικές αποστολές του μουσικού χορευτικού συγκροτήματος των «Μωμόγερων» σε 22 χώρες στο εξωτερικό.
- Τιμήθηκε με το παράσημο του διακεκριμένου λαϊκού καλλιτέχνη, στη πρώην Σοβιετική Ένωση το 1988, από την Ομοσπονδία Ποντιακών σωματείων Αμερικής και Καναδά το 1994, από τον πρόεδρο της Ουκρανίας το 1996 και από το υπουργείο Πολιτισμού της Κύπρου το 2004.
- Επιμελήθηκε τις τελετές παράδοσης της Ολυμπιακής φλόγας στο Παναθηναϊκό και στο Ολυμπιακό στάδιο και διαθέτει ένα πλούσιο βεστιάριο με περίπου 2.500 αυθεντικές παραδοσιακές ενδυμασίες.
- Έχει σκηνοθετήσει εκατοντάδες παραστάσεις Ποντιακού θεάτρου και ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη μελέτη του δρώμενου των «Μωμόγερων», διοργανώνοντας μάλιστα την αναβίωση του στη Λιβερά και σε άλλες περιοχές της Τραπεζούντας.
Με αυτές τις αναβιώσεις κατάφερε την περίοδο του Δωδεκαήμερου να κάνει όλους να αναρωτιούνται:
«Ποιοι είναι αυτοί με τις φουστανέλες και τις περικεφαλαίες που χορεύουν έξαλλοι σε δρόμους και πλατείες…».
Η συνέντευξη
Από πότε ασχολείστε με το έθιμο των «Μωμόγερων»;
Από το 1976 άρχισα να ασχολούμαι συστηματικά, όταν πήγα στο θέατρο της Δώρας Στράτου με τον αείμνηστο «αρχηγό» και φίλο μου εκ Τετραλόφου Κοζάνης, Χρήστο Τσιρίδη. Προηγουμένως βέβαια είχα την τύχη να ζήσω τη μαγεία του εθιμικού δρώμενου στο χωριό μου, στον Άγιο Δημήτριο Κοζάνης. Αλλά και άλλων χωριών του νομού μας, που το τελούσαν κάθε χρόνο κατά τη διάρκεια του Δωδεκαημέρου.
Από πού προέρχεται το έθιμο αυτό και τι συμβολίζει;
Είναι προχριστιανική τελετή που επιβίωσε στον Πόντο, στο Μικρασιατικό, το Βαλκανικό και τον Ευρωπαϊκό χώρο. Ο χαρακτήρας της τελετής είναι γονιμικός, ευετηριακός, προφανέστατα ψυχαγωγικός και «εν μέρει» μαγικοθρησκευτικός. Αφού ακόμα και σήμερα πολλοί κάτοικοι των οκτώ χωριών της Κοζάνης που επιβιώνει το εθιμικό δρώμενο πιστεύουν ότι θα είναι καλύτερη η νέα χρονιά από την προηγούμενη, γιατί «Μωμόγεροι» με το πέρασμά τους από όλα τα σπίτια του χωριού «διώχνουν» την κακοδαιμονία!
Πότε και πως δημιουργήσατε το Σύλλογο σας;
Ο Σύλλογος μας με την επωνυμία «Ελληνικό Σωματείο Διάσωσης και Διάδοσης της Πολιτιστικής μας Κληρονομιάς “ΟΙ ΜΩΜΟΓΕΡΟΙ”» ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 1985 με πρωταρχικό στόχο να γνωστοποιήσει το συγκεκριμένο εθιμικό δρώμενο όπως και άλλα στοιχεία του Ελληνικού πολιτισμού, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.
Ήταν μία εποχή όπου όλοι οι «επαρχιώτες» μέναμε πίσω από το «Hilton» και οι περισσότεροι ντρέπονταν να αναφέρουν τη καταγωγή τους. Κυριαρχούσε ο ξενόφερτος τρόπος διασκέδασης και τα λεγόμενα «σκυλάδικα» και εμάς όλους που ασχολούμασταν με την Ελληνική παράδοση μας αποκαλούσαν «Βλαχοπόντιους».
Ιδιαίτερα χλευαστικά ήταν τα σχόλια όταν μας αντίκριζαν μεταμφιεσμένους κατά τη διάρκεια του Δωδεκαημέρου να τελούμε το εθιμικό δρώμενο των «Μωμόγερων».
«Οι Πόντιοι φέραν τις Απόκριες τη Πρωτοχρονιά. Χα χα χα… Πόντιοι είναι, τι περιμένεις;», σχολίαζαν. Ήταν βλέπετε και η εποχή που ανθούσαν τα Ποντιακά ανέκδοτα.
Γιατί φέτος σας απαγόρευσαν την είσοδο στη Τουρκία;
Πραγματικά δεν μπορώ να καταλάβω τι έγινε. Όταν με σταμάτησαν στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης και μου ανακοίνωσαν την απαγόρευση εισόδου, τους ρώτησα για ποιο λόγο και μου είπαν να αποταθώ στην Τουρκική πρεσβεία στην Αθήνα. Γιατί οι ίδιοι δεν γνώριζαν τίποτα και απλώς εκτελούσαν εντολές.
Πήγα στην Τουρκική πρεσβεία και από εκεί μου είπαν ότι, εάν θέλω, να κάνω αίτηση αναίρεσης της απόφασης. Δεν μου έδωσαν όμως καμία εξήγηση, για ποιο λόγο μου απαγορεύουν την είσοδο στην Τουρκία. Εάν το θέμα είναι οι «Μωμόγεροι», δεν μπορώ να καταλάβω γατί κάποιοι θεώρησαν ένα λαϊκό δρώμενο επικίνδυνο και αποφάσισαν να μου απαγορεύσουν την είσοδο στη χώρα τους.
Έχω επισκεφθεί την Τουρκία δεκάδες φορές και οι κάτοικοι του Πόντου μας υποδέχονταν πάντα με ενθουσιασμό. Ας μην ξεχνάμε ότι έχουν τα ίδια έθιμα, τα ίδια τραγούδια και τους ίδιους χορούς με εμάς. Το έθιμο των «Μωμόγερων» ήταν μια γέφυρα φιλίας ανάμεσα στους δύο λαούς. Γιατί να θεωρούν ότι είναι επικίνδυνος ο πολιτισμός.
Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη του Κώστα Αλεξανδρίδη στην εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Ο Γιώργος Ανδρεάδης
Την ίδια ακριβώς αντιμετώπιση είχε και ο αείμνηστος συγγραφέας Γιώργος Ανδρεάδης, πριν από 22 χρόνια. Ο Ανδρεάδης έγραψε πολλά βιβλία με θέμα τους ξεριζωμένους Έλληνες του Πόντου. Τα οποία μεταφράστηκαν στα Τουρκικά και είχαν μεγάλη επιτυχία στο Τουρκικό κοινό. Μόνο το βιβλίο «Ταμάμα» πούλησε 250.000 αντίτυπα στην Τουρκία.
Τότε οι Τουρκικές αρχές του απαγόρευσαν την είσοδο στην Τουρκία και ο Ανδρεάδης έστειλε επιστολή στον Ερντογάν όπου μεταξύ άλλων έγραφε:
«Κύριε πρόεδρε, στον Πόντο είναι θαμμένοι 90 γενιές προγόνων μου. Εκεί θέλω να θαφτώ και εγώ…».
Ο Γιώργος Ανδρεάδης πέθανε στις 30 Απριλίου του 2015 και θάφτηκε στην Καλαμαριά. Η τελευταία του επιθυμία δεν πραγματοποιήθηκε. Δεν κατάφερε να ξαναπάει στον Πόντο ούτε νεκρός.