Εάν θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε ένα λαχανικό ως το απόλυτο σήμα κατατεθέν του φθινοπώρου, αυτό θα ήταν σίγουρα η κολοκύθα. Στον Πόντο, από το καλοκαίρι κιόλας, στα απέραντα περιβόλια, ωριμάζει η αγαπημένη της Ποντιακής κουζίνας, η γλυκιά κολοκύθα.
Τα ιδιαίτερα θρεπτικά συστατικά της κολοκύθας, την κάνουν ιδιαίτερα ελκυστική
Ποικιλίες κολοκύθας
Υπάρχουν διάφορες ποικιλίες κολοκύθας παγκοσμίως και αυτό μπορεί να μπερδέψει. Κάθε τύπος ποικίλει στο σχήμα, χρώμα, μέγεθος και στη γεύση. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα η γνωστή κολοκύθα είναι πορτοκαλί εξωτερικά και εσωτερικά. Υπάρχουν όμως ποικιλίες που είναι εξωτερικά πράσινες και εσωτερικά πορτοκαλί.
Έτσι και στον Πόντο υπήρχαν διάφορες ποικιλίες κολοκύθας. Άλλοτε κίτρινες εξωτερικά με μακρύ λαιμό, «με γούλα» όπως λέμε στα Ποντιακά, ή αχνά σταχτοπράσινες (σχεδόν άσπρες εξωτερικά & στρογγυλές), εσωτερικά κοκκινοκίτρινες και πολύ ζαχαρωμένες.
Αυτή την τελευταία ποικιλία κολοκύθας, η οποία είναι υπέροχη σε γεύση, την αποκαλούνε «καστανίτσα» στην τοπική διάλεκτο, επειδή η γεύση της μοιάζει με αυτή του κάστανου!
Στη Κωνσταντινούπολη, υπήρχαν γυρολόγοι που βγαίνανε στο δρόμο πρωί – πρωί με αχνιστές φέτες «καστανίτσας» ψημένες στο φούρνο και τις διαλαλούσαν. Όπως οι κουλουρτζήδες τα κουλούρια τους.
Συνταγές με κολοκύθες
Στον Πόντο οι κολοκύθες ωριμάζουν γύρω στα τέλη Αυγούστου και στις αρχές του φθινοπώρου. Τότε κάθε νοικοκυριό μαζεύει τις κολοκύθες, τις τεμαχίζει σε λεπτές φέτες και τις αποξηραίνει στον ήλιο, περασμένες σε κλωστή και κρεμασμένες σε σχοινί.
Κατόπιν τις φυλούσαν στο κελάρι για τον επερχόμενο χειμώνα. Προκειμένου με αυτές να φτιάξουν φαγητά και σούπες, πίτες αλμυρές και γλυκές, καθώς και επιδόρπια.
Τις αποξηραμένες κολοκύθες τις χρησιμοποιούσαν σε μια σειρά από συνταγές όπως είναι τα «τσιμίδεα», το «γιαχνίν με κολογκύθεα» και το γνωστό στους παλαιότερους ως «γαλατοκολόγκυθον».
Η κολοκύθα βρίσκεται το ίδιο καλά στο καθημερινό Ποντιακό τραπέζι, αλλά και στο εορταστικό
Η γλυκιά κολοκυθόπιτα, ο «πουρμάς», βρίσκεται πάντα στο Χριστουγεννιάτικο Ποντιακό τραπέζι. Αναπόσπαστο στοιχείο της Ποντιακής γαστρονομίας κατά την εορταστική περίοδο.
Τέλος, έψηναν κολοκύθες με νερό μέσα στην κατσαρόλα (ολόκληρη ή κομμένη) σε μεγάλες φέτες ή στο φούρνο ξεροψημένες. Κόβαν έπειτα την ψημένη ολόκληρη κολοκύθα σε φέτες, από πόλο σε πόλο (ατράκτους) όπως το καρπούζι και την κατανάλωναν ως συμπλήρωμα γλυκού.