Η Μεγάλη Παρασκευή είχε τον ίδιο πένθιμο χαρακτήρα, όπως και στις υπόλοιπες περιοχές του Ελληνισμού. Όπως και η Μεγάλη Εβδομάδα, είχε ιδιαίτερη σημασία για τους Έλληνες του Πόντου, καθώς συνδεόταν άμεσα με τον θάνατο και την προσδοκία της Ανάστασης.
Την Μεγάλη Παρασκευή τα Θεία Πάθη έφταναν στη κορύφωση τους
Έθιμα της Μεγάλης Παρασκευής
Η Μεγάλη Παρασκευή ήταν για τους Πόντιους ημέρα κατάνυξης, γενικής αργίας και εκκλησιασμού. Στα μέρη όπου επιτρεπόντουσαν οι κωδωνοκρουσίες, οι καμπάνες χτυπούσαν πένθιμα όλη την ημέρα. Τα μαγαζιά παρέμειναν κλειστά και στα σπίτια η νηστεία κορυφωνόταν.
Την Μεγάλη Παρασκευή, σε πολλά μέρη του Πόντου, οι νοικοκυρές πήγαιναν στις εκκλησίες σιτάρι και αυγά που είχαν βάψει από την Μεγάλη Πέμπτη, έτσι ώστε να διαβαστούν. Τα αυγά ήταν όσα και τα μέλη κάθε οικογένειας.
Στο Σταυρίν, αλλά και σε άλλες περιοχές του Πόντου, θεωρούσαν την Μεγάλη Παρασκευή ημέρα αφιερωμένη στους νεκρούς Για τον λόγο αυτό τελούνταν μνημόσυνο υπέρ των νεκρών.
Επίσης, την ημέρα αυτή δεν κάρφωναν τίποτα, διότι θεωρούσαν ότι θα καρφώσουν τον Χριστό.
Στολισμός του Επιταφίου
Νεαρά κορίτσια πηγαίναν στην εκκλησία της ενορίας τους για να στολίσουν τον Επιτάφιο, ψάλλοντας το «Μοιρολόι της Παναγίας» και τα Εγκώμια, μπροστά από τον Επιτάφιο.
Ο στολισμός του Επιταφίου γινόταν με κάθε λογής ανοιξιάτικα λουλούδια. Συνήθως τα λουλούδια μαζεύονταν από τους κήπους και αυλές των σπιτιών στα χωριά, καθώς και αγριολούλουδα από τα χωράφια.
Ο στολισμός του Επιταφίου ήταν θέμα «γοήτρου» για κάθε ενορία
Πίσω από τα χρώματα των λουλουδιών κρύβονταν συμβολισμοί. Έτσι τα κόκκινα λουλούδια συμβόλιζαν το αίμα, τα μωβ το πένθος και τα λευκά την προσδοκία της Ανάστασης.
Τα λουλούδια που έπαιρναν οι πιστοί από τον Επιτάφιο θεωρούνταν ευλογημένα και τα τοποθετούσαν στο εικονοστάσι του σπιτιού. Άλλοι τα χρησιμοποιούσαν σαν γιατρικό για τον πονοκέφαλο.
Προσκύνημα του Επιταφίου
Οι πιστοί πήγαιναν στην εκκλησία, για να προσκυνήσουν τον αποκαθηλωμένο Χριστό. Μάλιστα σε ορισμένα μέρη του Πόντου, πριν ξεκινήσουν για την εκκλησία, έπλεναν το κεφάλι τους, για να μη πονάει όλο το χρόνο.
Κατά το προσκύνημα του Επιταφίου, οι πιστοί περνούσαν κάτω απ’ τον Επιτάφιο και κατόπιν κοινωνούσαν. Όλοι, ανεξαιρέτως ηλικίας και κοινωνικής θέσης περνούσαν κάτω από τον Επιτάφιο, σταυρωτά επί τρεις φορές.
Περιφορά του Επιταφίου
Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, ομάδες γυναικών και αντρών έψαλλαν, ενώ ο Επιτάφιος γύριζε σε όλο το χωριό. Σε ορισμένες περιοχές και για ευνόητους λόγους, η περιφορά του Επιταφίου γινόταν στην αυλή της εκκλησίας.
Συνήθιζαν κατά την περιφορά να συναντιούνται οι επιτάφιοι των ενοριών
Μπροστά από τα σπίτια απ’ όπου περνούσε ο Επιτάφιος, οι νοικοκυρές έβγαζαν μια εικόνα και την αναμμένη καντήλα τους και «Τον χαιρετούσαν». Μανάδες με άρρωστα τα μικρά τους γονάτιζαν μπροστά στην εικόνα της μεγάλης Μητέρας και μοιρολογούσαν τον πόνο τους. Ικετεύοντας την ευσπλαχνία Της.
Μετά την Ακολουθία του Επιτάφιου, οι εκκλησίες έμεναν ανοιχτές όλη τη νύχτα.
Νηστεία της Μεγάλης Παρασκευής
Η Μεγάλη Παρασκευή ήταν ημέρα πένθους και δεν δούλευε κανείς, καθώς το θεωρούσαν αμαρτία. Επίσης, κατά την ημέρα αυτή όλοι νήστευαν, αυστηρώς. Στο τραπέζι δεν κατανάλωναν λάδι, αλλά μόνο νερόβραστα φαγητά, μετά τις 3 το μεσημέρι.
Σε ορισμένες δε περιπτώσεις, τηρούσαν απόλυτη αποχή από φαγητό και νερό όλη τη ημέρα. Τόσο αυστηρά τηρούσαν την νηστεία οι Πόντιοι, που έλεγαν:
«Τη Μεγάλ’ Παρασκευήν, εφτά χρονών παιδίν εφτά φοράς ελιγώθεν και νερόν κι’ έδωκαν ατό να πιν’»
Δηλαδή, παιδί επτά χρονών, επτά φορές λιποθύμησε και δεν τους έδωσαν να πιει νερό.