Γιάννης Κυριακίδης, ο φωτορεπόρτερ της Θεσσαλονίκης. Ο άνθρωπος που ταύτισε επί 70 και πλέον χρόνια το όνομα του με την επαγγελματική του ιδιότητα. Ένας μέγιστος καλλιτέχνης του φακού.
Ο τελευταίος θρύλος και μια εμβληματική φυσιογνωμία της Θεσσαλονίκης
Ο Αρκούδας
Ο Γιάννης Κυριακίδης γνωστός και ως «Αρκούδας», ο φωτογράφος σύμβολο, όλα αυτά τα χρόνια κατάφερε να αποτυπώσει στο φακό του, τη σύγχρονη Ελλάδα. Υπήρξε μέγιστος καλλιτέχνης του φακού, με το σπάνιο ένστικτο του «κυνηγού» της είδησης.
Ο άνθρωπος που απαθανάτιζε επί 7 δεκαετίες τη ζωή, απαθανατίστηκε με το θάνατο του, στις μνήμες όλων μας! Ο Κυριακίδης υπήρξε ο μοναδικός «μύθος» της Θεσσαλονίκης, που δεν πλάστηκε από τους Αθηναίους επήλυδες.
Ο κορυφαίος φωτορεπόρτερ της Ευρώπης υπήρξε μύθος «αυτόνομος», αυτόχθων, αυτοδημιούργητος και διαχρονικός…
Η Ποντιακή καταγωγή του
Ο Γιάννης Κυριακίδης γεννήθηκε στις 10 Μαΐου του 1924 στη Θεσσαλονίκη από Πόντιους πρόσφυγες γονείς. Είχε μία ιδιαίτερη ευαισθησία για τη Ποντιακή καταγωγή του. Φρόντιζε να αναδεικνύει τα προβλήματα της προσφυγιάς. Των πατέρων και των μανάδων εκείνης της εποχής και το πόσο δύσκολα έζησαν και επιβίωσαν μετά τη προσφυγιά στην Ελλάδα.
Ο αείμνηστος πατέρας του, Θόδωρος, υπήρξε από τα ιδρυτικά μέλη του «Απόλλωνα Τραπεζούντας»
O Γιάννης, θυμόταν πάντα με νοσταλγία τα παιδικά του χρόνια στην προσφυγομάνα Καλαμαριά. Που οι πρώτες εικόνες (λάσπη, φτώχεια, αλλά και σύμπνοια) του έδωσαν βασικά «όπλα» για την μετέπειτα ενασχόλησή του στο δύσκολο, αλλά «παραμυθένιο» κόσμο της φωτογραφίας.
Κάλυψε όλα τα Φεστιβάλ Ποντιακών χορών νεολαίας της Ομοσπονδίας Συλλόγων Ελλήνων Ποντίων στην Ευρώπη. Όπως και τις συνδιασκέψεις νεολαίας, όσο και τα Φεστιβάλ Ποντιακών χορών της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδας. Ενώ δεν έλειπε και από καμία εκδήλωση τον Δεκαπενταύγουστο στη Παναγία Σουμελά στο Βέρμιο.
Παρότι κατά καιρούς, είχε δελεαστικές προτάσεις (με μυθικά ποσά) να εγκατασταθεί στην Αθήνα, αρνήθηκε κατηγορηματικά λέγοντας:
«Δεν θα εγκαταλείψω ποτέ τη Θεσσαλονίκη, που είναι το λιμάνι της καρδιάς μου!»
Στιγμές από τη ζωή του
Φωτογράφισε τα πάντα! Τη Διεθνή Έκθεση, τον πρώτο τηλεοπτικό σταθμό της ΔΕΗ, τον Άλκη Στέα. Τη μαύρη μπύρα, τα λουκάνικα Φρανκφούρτης και τη δεξίωση στο Ρώσικο περίπτερο, όπου οι «κυρίες της Θεσσαλονίκης με τις γούνες γέμιζαν με χαβιάρι τις κομψές τσαντούλες τους. Τους Συνταγματάρχες και τους Χουντικούς και τις διαδηλώσεις και τους σεισμούς και τις πλημμύρες και τα θέατρα και τις συναυλίες και και και…
Σε κουβέντες με παλιούς του φίλους και νεώτερους δημοσιογράφους που πάντα ήθελε να συναντάει, έλεγε χαρακτηριστικά:
«Φωτογράφισα τη γέννηση και το θάνατο, φωτογράφισα τις φεγγαρόστρατες του Θερμαϊκού.
Φωτογράφισα όλους τους πολιτικούς αρχηγούς, όλους τους καλλιτέχνες, όλες τις επίσημες – ιστορικές διοργανώσεις της πόλης, γεγονότα εντυπωσιακά, λαμπερά και θλιβερά»
Τα θυμόταν όλα μέχρι και που «έφυγε» για πάντα…
- Την πρώτη του φωτογραφική μηχανή, μια «Kodak», την αγόρασε με κουπόνια της εφημερίδας «Μακεδονία».
- 1939: O Γιάννης Κυριακίδης ξεκίνησε τη φωτογραφική του «Oδύσσεια» το 1939, φωτογραφίζοντας ιππικούς αγώνες στο Kαραμπουρνάκι (στρατόπεδο Kόδρα).
- 1945: Εκείνη τη χρονιά «υπηρέτησε» τη στρατιωτική του θητεία στη Mακρόνησο. Εκεί δημιούργησε και το πρώτο του φωτογραφικό στούντιο, για τις ανάγκες των εξόριστων κρατουμένων! Μετά τη θητεία του πήγε στο Λεβερκούζεν, όπου εκπαιδεύτηκε στην ονομαστή σχολή της «Aγηφα». Eπέστρεψε και δούλεψε δίπλα στον αείμνηστο Σαλονικιό φωτογράφο Γιώργο Λυκίδη.
Το πρώτο του φωτορεπορτάζ το έκανε για λογαριασμό του αθλητικού τμήματος της εφημερίδας «Mακεδονία».
- Τέλη δεκαετίας ’50: Θεωρουσε σημαντικότερο σταθμό της καριέρας του, την αποστολή στην Oυγκάντα (στα τέλη της δεκαετίας του ’50), όταν πήγε για λογαριασμό της «μεγάλης κυρίας» του Eλληνικού Tύπου Eλένης Bλάχου, ιδιοκτήτριας της εφημερίδας «Kαθημερινή».
- Σεπτέμβριος 1964: Ήταν όπως λένε, ο ίδιος ο τύραννος των πολιτικών, ο «σκηνοθέτης» των θεμάτων που επέλεγε ο ίδιος, καθορίζοντας το σκηνικό που θα αποδώσει η μηχανή του. «Κυριακίδη, είσαι ο μοναδικός τύραννος που απέμεινε στη δημοκρατία» του ειχε φωνάξει «αγανακτισμένος» ο τότε πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου, που έφτασε στη Θεσσαλονίκη για τα εγκαίνια της ΔΕΘ.
Κάλυψε με καταλυτικό δημοσιογραφικό τρόπο, εστίες πολέμου σ’ όλη την Υδρόγειο, κορυφαία πολιτικά γεγονότα και τέσσερις Ολυμπιάδες. Συνάντησε τις μεγαλύτερες προσωπικότητες του 20ου αιώνα και απαθανάτισε το πανόραμα των συγκλονιστικών αλλαγών (γεωπολιτικών και μη) των τελευταίων 70 χρόνων, με τον φακό του.
Βρέθηκε στην πρώτη γραμμή της είδησης, στα σημαντικότερα γεγονότα του πλανήτη, σε Ευρώπη, Aμερική, Αυστραλία και Aσία. Και πού δεν «χτύπησε» ο μαγικός «φακός» του: Ρωσία, Νότια Κορέα (Σεούλ), Ινδία (Νέο Δελχί), Aλάσκα κ.α.
Για τον εαυτό του συνηθίζει να λέει σκωπτικά:
«Είμαι το σαπιοκάραβο που ακόμα αρμενίζει! Tο ρεπορτάζ είναι έρωτας. Eκφραση ψυχής. Εμείς που κάνουμε το φωτορεπορτάζ, αποτυπώνουμε την ιστορία που γράφεται.
M’ αγάπησαν οι άνθρωποι της Θεσσαλονίκης, όπως τους αγάπησα και εγώ.Ήμουν πολύ τυχερός και με την λατρεμένη γυναίκα της ζωής μου, την Xρύσα. Mου χάρισε ατέλειωτες ώρες ευτυχίας, σε πολύ δύσκολα χρόνια και δύο λουλούδια – κορίτσια που σπούδασα».
Εκτός από το φωτορεπορτάζ, αγαπημένα θέματα του Γιάννη ήταν τα σοκκάκια της Θεσσαλονίκης (ιδιαίτερα της Άνω Πόλης). Η θάλασσα του Θερμαϊκού με τα ηλιοβασιλέματα της (από τα καρνάγια της Αρετσούς και τα πευκόφυτα «τσαλιά» της Αρετσούς). Και οι ανθρώπινες φιγούρες που περιδιαβαίνουν αυτή την πόλη: Νέοι, γέροι, παιδιά, ερωτευμένοι, κουρασμένοι, λουλούδια, πουλιά, μυρωδιές ζωής διαχρονικής.
Εικόνες που δίνουν ζωή στα όνειρα των φτωχών και ταπεινών!
Ο επίμονος Θεσσαλονικεύς
3 χρόνια περίπου πριν από το θάνατο του, χρίστηκε από τους «επιγόνους» του φωτογράφους και δημοσιογράφους, ως «επίμονος Θεσσαλονικεύς». Ενώ τιμήθηκε σε σχετική εκδήλωση από το Μορφωτικό Ίδρυμα της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Μακεδονίας – Θράκης.
Τα τελευταία χρόνια έλεγε και δάκρυζε:
«Δεν με θυμούνται πια ούτε οι παλιοί μου φίλοι. Κάποιοι τυμβωρύχοι εμφανίζονται που και που να πάρουν τζάμπα φωτογραφίες, να παριστάνουν τους ειδικούς, να ‘χουν ντοκουμέντα»
Ήταν κι αυτά τα τελευταία χρόνια που του στέρησαν τους άμεσους φίλους. Τους «σκηνοθέτες» και πρωταγωνιστές συνάμα των ιστορικών «χάπενινγκς» της δεκαετίας του ’80.
Έτσι, δεν είχε πλέον γούστο η ζωή της «Αρκουδίτσας»
Ο δημοσιογράφος Δημήτρης Γουσίδης, ο καρδιοχειρουργός Παναγιώτης Σπύρου, ο επιχειρηματίας και παλαίμαχος αθλητής Ανέστης Πεταλίδης. Οι «εντιμότατοι φίλοι» του έφυγαν όλοι μαζί κάποια χρόνια πριν, έχοντας στήσει ήδη της δική τους παρέα εκεί ψηλά…
Ο θάνατος του
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, η υγεία του Γιάννη Κυριακίδη είχε καταβληθεί μετά το εγκεφαλικό που πέρασε. Δημιουργώντας πρόβλημα όρασης (προσωρινό λέγαν οι αρμόδιοι) και στα δύο μάτια. Tο γεγονός αυτό «τσάκισε» τον θρύλο του φακού…
Εκείνο το πρωινό της Δευτέρας 22 Φεβρουαρίου 2016, «έφυγε» για να βρει τα φιλαράκια του. Για το πρώτο (στην 92χρονη ζωή του) μη επαγγελματικό ταξίδι του.
Εκεί πάνω δεν θα χρειάζεται πλέον την περίφημη σκάλα του. Ούτε τις 3 φωτογραφικές μηχανές περασμένες στο λαιμό του, για να απαθανατίζει τους ανθρώπους από ψηλά…