Σαφής είναι η διάκριση μεταξύ της γυναίκας του αστικού Πόντου και αυτής της υπαίθρου. Στον μη αστικό Πόντο, η γυναίκα ενώ έχει χρεωμένη την εύρυθμη λειτουργία τόσο της οικογένειας της, όσο και των αγροτικών ασχολιών, δεν είχε κανένα απολύτως δικαίωμα.
Ήταν η μάνα, η νοικοκυρά, ο άνθρωπος για όλες τις βαριές εργασίες
Η γυναίκα της υπαίθρου
Η κοινωνική θέση της γυναίκας στον Πόντο ήταν σαφώς υποβαθμισμένη. Δεν αμειβόταν, δεν συμμετείχε στα κοινά, δεν είχε καν δικαίωμα επιλογής τρόπου ζωής. Η γυναίκα ήταν το παραπάνω εργατικό χέρι που είχε ανάγκη η αγροτική οικογένεια.
Τον σύντροφο της, τον διάλεγαν και της τον επέβαλλαν από μικρή μάλιστα ηλικία. Πολλά νήπια τα αρραβώνιαζαν με τη «κουνίν το χάραγμαν». Δηλαδή με σημάδι-χάραγμα στην βρεφική τους κούνια και τα πάντρευαν στην ηλικία των 12 περίπου ετών. Ηλικία που τα κορίτσια θεωρητικά ήταν ικανά να πλέκουν «ορτάρια», κάλτσες δηλαδή ως δώρο για τους άντρες τους.
Πολλές είναι οι περιπτώσεις που οικογένειες με αγόρια σε παιδική ηλικία, να είναι σε ανάγκη εργατικών χεριών και να προβαίνουν σε πάντρεμα τους με μεγαλύτερες κοπέλες!
Η Πόντια γυναίκα είχε μεγάλη συμμετοχή στις γεωργικές εργασίες
Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, σε πολλά μέρη του Πόντου ήταν υποχρεωμένοι να μετακομίσουν στα παρχάρια, όπως ονομάζονταν τα θερινά βοσκοτόπια και βρίσκονταν πάνω στα βουνά. Γνωστές είναι πολλές ιστορίες για τις γυναίκες που γίνονταν Ρωμάνες (ή αλλιώς Παρχαρομάνες) για τη διαφύλαξη των ζώων, μικρών και μεγάλων της οικογένειας.
Τις ημέρες κυρίως του θερισμού, έπρεπε μαζί με την φροντίδα των παιδιών η μητέρα να σκέφτεται για το φαγητό της οικογένειας και των εργατών, αν είχαν. Ακόμη και την συλλογή των απαραίτητων εργαλείων, όπως ήταν τα δρεπάνια (τα καγάνια).
Η γυναίκα της αγροτικής οικογένειας είχε την φροντίδα των παιδιών. Από την γέννηση τους μέχρι να ενηλικιωθούν και αποκτήσουν τη δική τους οικογένεια. Φρόντιζαν τα παιδιά τους με τα μέσα της εποχής εκείνης, που ο τεχνικός πολιτισμός δεν πρόσφερε τις πολύτιμες υπηρεσίες του. Προσπαθούσε με τις δικές της γνώσεις να διατηρήσει τα ήθη και έθιμα. Αλλά και να εμπνεύσει στα παιδιά της τις αρχές και τις αξίες του Χριστιανισμού και του Ελληνισμού.
Η γυναίκα στον αστικό Πόντο
Στον αστικό Πόντο η γυναίκα είχε να ασχοληθεί μόνο με τα του οίκου της ή του οίκου της μητέρας της. Όσο καιρό διέμενε κάτω από την πατρική στέγη. Και εδώ όμως η γυναίκα ήταν ανελεύθερη. Και από την πατρική εξουσία περνούσε μέσω του γάμου στην συζυγική κυριαρχία.
Οι γάμοι τους γινόντουσαν επίσης σε μικρή ηλικία. Υπό την επήρεια του φόβου των γονιών τους, μην οι Τούρκοι πειράξουν τα κορίτσια τους. Κάτι που δεν θα μπορούσε να συμβεί εάν αυτά ήταν παντρεμένα. Λόγω του σεβασμού που οι Μουσουλμάνοι έτρεφαν στον θεσμό του γάμου.
Αξίζει να σημειωθεί πως κοπέλες μόλις 17 ετών θεωρούνταν «γεροντοκόρες» και μόνον από ανέλπιστη τύχη μπορούσαν να ελπίζουν σε αποκατάσταση.
Το καθεστώς του «Μας»
Χαρακτηριστικό του τρόπου αντιμετώπισης της γυναίκας στην ανδροκρατούμενη κοινωνία του Πόντου ήταν το λεγόμενο καθεστώς του «Μας». Δηλαδή ο εθιμικός τρόπος συμπεριφοράς της νέας νύφης προς τα άρρενα μέλη της οικογένειας του άντρα της, την πεθερά και τις μεγαλύτερες συννυφάδες.
Κύριο χαρακτηριστικό ήταν η «εκούσια αλαλία»
Η νέα νύφη δεν επιτρεπόταν να απευθύνει τον λόγο στα πεθερικά και τους αδελφούς του συζύγου της. Δεν έτρωγε ποτέ μαζί τους, ενώ αυτή τους έστρωνε και τους ξέστρωνε το τραπέζι. Επίσης, μέσα στα καθήκοντα της ήταν η φροντίδα τους. Π.χ. το πλύσιμο των ποδιών που συμβόλιζε και την υποταγή της!