Αίσθημα ευφορίας επικρατεί, όταν αποδεικνύεται ότι σημαντικά τμήματα του Ελληνισμού, όπως η Κρήτη και ο Πόντος, συνδέονται με σημαντικούς σταθμούς της ιστορίας μας.
Στοιχεία που αποδεικνύουν τους ακατάλυτους δεσμούς αίματος και φιλαλληλίας μεταξύ Κρητών και Ποντίων
Κρήτη και Πόντος
Αφετηρία των σχέσεων Κρήτης και Πόντου, αποτελεί η ναυτική εκστρατεία του Νικηφόρου Φωκά από την Κωνσταντινούπολη, για την ανακατάληψη της Κρήτης από τους Σαρακηνούς. Στην οποία συμμετείχαν ενεργά οι Πόντιοι για την απελευθέρωση της Κρήτης.
Η ύπαρξη στρατιωτών από τον Πόντο καταφαίνεται και από το γεγονός, ότι ο Νικηφόρος Φωκάς εγκατέστησε στην Κρήτη ομάδες από στρατιώτες προερχόμενους από τον Πόντο, για να ενισχύσει τον Χριστιανικό πληθυσμό.
Εκτός από την συμμετοχή Ποντίων μαχητών στην εκστρατεία για την ανάκτηση της Κρήτης, η διασύνδεση της Κρήτης με τον Πόντο εντείνεται κατά την Β’ Βυζαντινή περίοδο. Επί της δυναστείας των Κομνηνών, που ήταν διάδοχοι του Νικηφόρου Φωκά με ιδρυτή τον Μανουήλ Κομνηνό, από την Κασταμώνα της Παφλαγονίας του Πόντου.
Από τον γενάρχη αυτόν αναδείχθηκαν 8 αυτοκράτορες και 18 Βασιλείς
Ο κύκλος της φιλαλληλίας έκλεισε το 1922, οπότε η φιλόξενη γη των Κρητών δέχθηκε τους Πόντιους πρόσφυγες με την επελθούσα Μικρασιατική Καταστροφή και τους παρέσχε τη θαλπωρή της φιλοξενίας.
Προηγουμένως οι Κρήτες την περίοδο 1905-1917 πολέμησαν και πότισαν με αίμα την Μακεδονία για την απελευθέρωσή της. Προετοιμάζοντας ελεύθερη πατρίδα για τους Πόντιους, που την αποίκισαν μετά το 1922.
Πόντιοι και Κρητικοί
Μεταξύ Κρητών και Ποντίων υπάρχουν πολλά στοιχεία που αποδεικνύουν τις στενές σχέσεις μεταξύ τους. Η ιστορία αναφέρει πλήθος από μετακινήσεις πληθυσμών από τον Πόντο προς την Κρήτη.
Η μεγαλόνησος Κρήτη υπήρξε μια μήτρα από όπου γεννήθηκαν λαμπροί πολιτισμοί
Οι οποίοι έδωσαν λάμψη στην Ελλάδα και μετά στην Ευρώπη και τον κόσμο. Στην αλληλοδιαδοχή των ιστορικών χρόνων μέχρι τις μέρες μας, ο λαός της Κρήτης συναντήθηκε με άλλα τμήματα του Ελληνισμού της διασποράς, όπως και του Ποντιακού Ελληνισμού.
Η εγκατάσταση στην Κρήτη σημαντικού αριθμού Ποντίων είναι αναμφισβήτητη. Τα αμφισβητούμενα και άγνωστα είναι ο αριθμός των μετακινηθέντων περίπου και οι χώροι εγκατάστασης στην Κρήτη. Πλην της περίπτωσης της Τραπεζόντας Σητείας.
Οι Έλληνες του Πόντου είναι άποικοι της αρχαίας Ελληνικής πόλης Μιλήτου. Η οποία ιδρύθηκε κατά τους Μινωικούς χρόνους από τον Σαρπηδόνα αδελφό του Μίνωα, είτε από τον Μίλητο. Που είχε καταγωγή από την ομώνυμη πόλη της Κρήτης και θεωρούσε Μητρόπολη την Κρητική Μίλητο. Οι Μιλήσιοι απέκτησαν μεγάλη ναυτική δύναμη και ίδρυσαν πολλές αποικίες ιδιαίτερα στον Εύξεινο Πόντο, όπως τη Σινώπη κατά το 750 π.Χ. και την Αμισό.
Πέρα από τις μαρτυρίες υπάρχουν ερείπια, τοπωνυμίες λαογραφικά στοιχεία που συμπληρώνουν τα ιστορικά γεγονότα.
Κρητική – Ποντιακή διάλεκτος
Στην Ποντιακή διάλεκτο υπάρχουν πολλές λέξεις που συναντώνται στην Κρήτη και κυρίως από τον Ερωτόκριτο. Π.χ.:
- Αρχινίζω (αρχίζω)
- Γερώ (γερνώ)
- Τάσσιμο (τάξιμο)
- Φέγγος (φεγγάρι)
- Φουρκίζω (πνίγω)
- Εποίκεν (έκανε)
- Κωλισσάφρα (κωλιοσαύρα)
- Κομπώνω (απατώ)
- Πορπατώ (περπατώ)
- Λιγούμαι (λιγόνομαι) κ.α.
Λαογραφία
Εκτός από τα ιστορικά και γλωσσολογικά δεδομένα και η λαογραφία συμβάλλει στην εθνογενετική έρευνα. Ο Πόντιος λαογράφος Π. Ακρίτας παραδέχεται ότι η Ποντιακή λύρα («κεμεντζές») που παίζεται στον Καύκασο έχει Κρητική καταγωγή.
Η λύρα είναι το κύριο μουσικό όργανο της Κρήτης και του Πόντου
Υπάρχουν προφανώς ομοιότητες της Κρητικής λύρας προς την Ποντιακή λύρα. Όπως ομοιότητες υπάρχουν και στην ενδυμασία. Με τις ανδρικές παραδοσιακές φορεσιές Κρητών και Ποντίων να φέρουν: την βράκα, τις μπότες, τους κεφαλόδεσμος. Καθώς και την χαρακτηριστική παρουσία μεγάλου μαχαιριού στη μέση.
Ο πολιτισμός των Κρητικών και Ποντίων διατήρησε την λάμψη του στους αιώνες.
Διαβάστε επίσης: Κρήτη και Πόντος – Τι λέει η Ιστορία
Γιάννης Τσαλουχίδης
Πηγή: Β’ παγκόσμιο Συνέδριο Ποντιακού Ελληνισμού 31 Ιουλίου – 7 Αυγούστου 1988, Θεσσαλονίκη