Ο αείμνηστος Μητροπολίτης Πολύκαρπος Ψωμιάδης γεννήθηκε στα Κοτύωρα (Ορδού) του Πόντου το 1864 και βαπτίσθηκε με το όνομα Περικλής. Φοίτησε αρχικά στην «Ψωμιάδειο Σχολή» των Κοτυώρων, που ήτανε την εποχή εκείνη σχολαρχείο.
Ο από τα Κοτύωρα του Πόντου καταγόμενος Μητροπολίτης Ξάνθης
Μπήκε στην Θεολογική σχολή της Χάλκης και όταν αποφοίτησε, χειροτονήθηκε με το όνομα Πολύκαρπος. Πρωτοσύγκελος του Μητροπολίτη Ηρακλείας, του κατόπιν Οικουμενικού Πατριάρχη Γερμανού.
Αργότερα με απόφαση της Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου, ο Μητροπολίτης Πολύκαρπος Ψωμιάδης, στέλνεται ως Πατριαρχικός Έξαρχος στον Πόντο. Χειροτονείτε Μητροπολίτης της επαρχίας Κολωνίας και Νικοπόλεως του Πόντου, κατά το έτος 1899.
Το έργο του
Αφοσιώνεται με ζήλο και ενθουσιασμό στο νέο του υψηλό λειτούργημα. Χάρη στις γνωριμίες του, κατορθώνει να προστατέψει αποτελεσματικά και να ανακουφίσει από τις δοκιμασίες, το δεινώς χειμαζόμενο έως τότε ποίμνιο του.
Δραστηριοποιήθηκε σε μια ριζική αναδιοργάνωση των Ελληνικών σχολείων της επαρχίας του
Για να εξασφαλίσει τη συνέχεια στο δημιουργικό του αυτό έργο, φροντίζει και στέλνει ικανό αριθμό νέων μαθητών, της Επαρχίας, του σε ανώτερα εκπαιδευτήρια. Σαν το Φροντιστήριο Τραπεζούντας, το Ιεροδιδασκαλείο της Σάμου και Πάτμου, τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης κλπ.
Στα 1911 μετατίθεται στην Μητρόπολη Νεοκαισάρειας και εγκαθίσταται πανηγυρικά στην έδρα του, στα Κοτύωρα. Δωρίζει στην κοινότητα των Κοτυώρων το «Πολυκάρπειον Παρθεναγωγείον» και το οργανώνει σε πλήρες και πρότυπο εξατάξιο Παρθεναγωγείο. Με μια επιπλέον μια τάξη νηπιαγωγείου.
Μητροπολίτης Ξάνθης
Με την ανταλλαγή των πληθυσμών, μέσα σε εκείνο τον χαλασμό της Μικρασιατικής και Θρακικής καταστροφής, εκλέγεται, στις 13 Οκτωβρίου 1922, ως Μητροπολίτης Ξάνθης και Περιθεωρίου. Αντικαθιστώντας τον «προς Κύριον εκδημήσαντα» Μητροπολίτη Άνθιμο.
Φτάνει στην Καβάλα στις 31 Οκτωβρίου 1922 και αμέσως ανεβαίνει στην Ξάνθη. Διότι τα προβλήματα από την διάλυση του Ελληνικού στρατού της Μικράς Ασίας και Θράκης, αλλά και από την άφιξη των αλλεπαλλήλων κυμάτων των προσφύγων από τις πατρίδες της Ανατολής, ήταν πάρα πολλά και δυσεπίλυτα.
Κύριο πρόβλημα του υπήρξε η μέριμνα για τη εγκατάσταση όλων των χιλιάδων προσφύγων. Που σε ατέλειωτες ουρές ή καραβάνια, έρχονταν από τις αλησμόνητες πατρίδες της Ανατολής.
Φροντίζει για τα ορφανά παιδιά του πολέμου και της προσφυγιάς και μεριμνά για την εγκατάσταση των παιδιών του ορφανοτροφείου Αδριανουπόλεως, που καταφθάνουν στην Ξάνθη. Πείθοντας την Δημογεροντία της πόλεως να διαθέσει όλες τις Ιερές Μονές για την περίθαλψη και συντήρηση τους. Έτσι φροντίζει την ίδρυση δύο ορφανοτροφείων, στην Μονή Ταξιαρχών και στην οδό Χρύσας (μετέπειτα Βενιζέλου).
Η παραίτηση του
Το 1935, τότε που τα πολιτικά πάθη οδήγησαν την χώρα μας σε ένα ολέθριο διχασμό, ο Πολύκαρπος κατηγορείται για συμμετοχή στο κίνημα της 1ης Μαρτίου. Συλλαμβάνεται και τίθεται σε αυστηρό κατ’ οίκον περιορισμό. Υποβάλει την παραίτηση του στα μέσα Ιουλίου 1935, η οποία δεν γίνεται αποδεκτή. Ενώ η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος τον απαλλάσσει με οριακή πλειοψηφία από τις κατηγορίες.
Πικραμένος όμως από τη συμπεριφορά Ιεραρχών αλλά και πολιτικών στην Ξάνθη, στις 17 Αυγούστου 1935 υποβάλει παραίτηση και αποσύρεται οριστικά στη Νέα Σμύρνη της Αττικής.
Η Παναγία Σουμελά
Είναι σημαντικό και πρέπει να σημειωθεί, ότι η νέα πορεία της Παναγίας Σουμελά στο όρος Βέρμιο στις Καστανιές, ξεκίνησε στις 29 Μαΐου 1930 στην Ιερά Μονή του μεγάλου Σπηλαίου, στα Καλάβρυτα Αχαΐας.
Εκεί ο μακαριστός Μητροπολίτης Ξάνθης Πολύκαρπος Ψωμιάδης, που βρέθηκε ως επισκέπτης και προσκυνητής, εισηγήθηκε την μεταφορά της εικόνας της Παναγίας Σουμελά, από τον Πόντο στην Ελλάδα, στον υψηλό καλεσμένο της Μονής, τον τότε Πρωθυπουργό της Ελλάδας Ελευθέριο Βενιζέλο. Συγκινημένος ο Βενιζέλος υποσχέθηκε πως θα εξαντλήσει όλα τα μέσα για να ικανοποιήσει την επιθυμία του, που ήταν και επιθυμία του λαού των Ποντίων.
Πράγματι το 1930 και σε επίσκεψη του τότε Πρωθυπουργού της Τουρκίας Ισμέτ Ινονού, στα πλαίσια προώθησης της Ελληνοτουρκικής φιλίας, ο Ποντιακής καταγωγής Λεωνίδας Ιασωνίδης, υπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας, ζήτησε, σε άπταιστα Τουρκικά, την άδεια να πάει αντιπροσωπεία στον Πόντο για να παραλάβει τα σύμβολα της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού.
Λέγεται ότι ο Τούρκος πρωθυπουργός ενθουσιάστηκε όταν άκουσε τον Έλληνα Υπουργό να μιλά μαζί του σε άψογη Τουρκική γλώσσα και γι αυτό του έδωσε την σχετική άδεια.
Το συγγραφικό έργο του
Αρκετά αξιομνημόνευτο είναι και το συγγραφικό έργο του Μητροπολίτη Πολύκαρπου Ψωμιάδη. Υπήρξε δωρητής του ιστορικού και λαογραφικού περιοδικού «Αρχείον του Πόντου» που εκδίδετο από την Επιτροπή Ποντιακών Μελετών.
Ενώ άφησε, μεταξύ των άλλων, μέρος της περιουσίας του στο Δημοτικό Νοσοκομείο Ξάνθης.
Η ταφή του
Ο από τα Κοτύωρα του Πόντου καταγόμενος Μητροπολίτης, πρώην Ξάνθης, Πολύκαρπος απεβίωσε στις 23 Ιουλίου 1939.
Η νεκρώσιμη ακολουθία ψάλθηκε στον Μητροπολιτικό ναό Αθηνών και η σεπτή σορός του ενταφιάστηκε στο νεκροταφείο της Νέας Σμύρνης, σύμφωνα με την επιθυμία του.
Στις 9 Νοεμβρίου 2013 με πρωτοβουλία του Μητροπολίτη Ξάνθης και Περιθεωρίου κ.κ.Παντελεήμονα έγινε ανακομιδή των λειψάνων Του. Τα οποία εναποτέθηκαν στα κοιμητήρια της πόλης.