Είναι γνωστό το οικονομικό θαύμα, που δημιούργησε η Ποντιακή αστική τάξη στην Τραπεζούντα. Το Ποντιακό ρητό: «Εκείνος πη’ θέλ’ να πλουτίζ’ σύρ’ την εφτωχίαν» είναι συνοπτικά η αρχή της χρηστής διαχείρισης, στην οικονομία.
Το εμπόριο και οι επιχειρήσεις, όπως και το τραπεζικό σύστημα, πέρασαν στα χέρια των Ελλήνων του Πόντου. Το οικονομικό αυτό θαύμα ήταν αποτέλεσμα ενός αρχέγονου καταπληκτικού πολιτισμού. Που προκαθόριζε τις οικονομικές και παραγωγικές συμπεριφορές σε όλα τα επίπεδα.
Παραδοσιακές αρχές
Μια πρόχειρη προσέγγιση στις παραδοσιακές αρχές και αξίες της οικονομικής αντίληψης, μπορεί να αιτιολογήσει την οικονομική ευρωστία. των κατά τα άλλα κατακτημένων Ρωμιών.
Ας δούμε προσεκτικά, ποιες ήταν αυτές οι αρχές, που συνέβαλαν στην οικονομική καταξίωση των Ελλήνων του Πόντου:
Αρχικά να πούμε, πως στην κοινωνική ιεραρχία πρώτιστη θέση κατείχε ο εργατικός, ο παραγωγικός. Και όχι αυτός, που είχε πολιτικά και διοικητικά αξιώματα. Δηλαδή αυτός που μπορούσε να διατάζει.
– Δωσ’ με το καματερόν κ’ έπαρ’ το διαταγωγόν
Δηλαδή δώστε με τον δουλευτιάρη και πάρτε τον πολιτικάντη.
Το παραπάνω Ποντιακό γνωμικό, αν ίσχυε στο ελάχιστο στη μεταπολιτευτική διαχείριση, δεν θα έφτανε η Ελλάδα στην παραγωγική ερημιά. Σε ό,τι αφορά στη λογική και στην αντίληψη για το χρέος, η Ποντιακή σοφία είναι πολύ διδακτική, με πολυάριθμα μνημεία λόγου.
– Δανεικά, πη ‘τρώει, ας σην κεντίν ατ’ τρώει
Όποιος ζει από τα δανεικά, τρώει και υποθηκεύει την ίδια του την ύπαρξη.
Άραγε αυτή τη θεμελιακή αρχή δεν τη γνώριζαν οι κυβερνήτες μας; Για το σαθρό υπόβαθρο της Ελληνικής οικονομίας, που αντί να αναπτύξει τον παραγωγικό ιστό (πρωτογενή, δευτερογενή τομέα, μεταποίηση, εξαγωγές κλπ), το Ελληνικό «θαύμα» στηρίχθηκε μόνο στον δανεισμό. Κάτι, που αποτελούσε ανάθεμα…
– Δώσ’ με βίον, ας δίγω ‘σε παράδας
Τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποδομές αποτελούσαν την οικονομική προτεραιότητα στην Ποντιακή εμπειρία. Προϋπόθεση της όποιας οικονομικής ευρωστίας ήταν πάντοτε η αυστηρή οικονομία. Και όχι η εκτεταμένη σπατάλη, που παρατηρήθηκε στο μεταπολιτευτικό Ελληνικό κράτος.
– Άναλον μαλέζ κι ειρηνεμένον βίον
Ο υπερκαταναλωτισμός ήταν άγνωστη και κατακριτέα συμπεριφορά στον Πόντο. Η λιτότητα γίνονταν μέσο ευτυχίας και χαράς, όταν αυτό απαιτούσαν οι περιστάσεις.
– Ολίγον φά και παράδας ποίσον
Η λαϊκή παρότρυνση εμπεριέχει το αιώνιο όραμα του Ρωμιού, για προκοπή και ευημερία.
– Πεινασμένος στέκω και ‘ς σο δάνος ισ’ ‘κ’ έρχουμαι
Το πιο σημαντικό στοιχείο της οικονομικής αντίληψης ήταν η μεγάλη αποστροφή για το χρέος και τον δανεισμό. Θεωρούσαν το χρεοφειλέτη κοινωνικά αποτυχημένο, χωρίς κύρος και αξιοπρέπεια στο θέμα «οικονομία».
– Σ σα χέρια τ’ πη’ ‘κι κουβανεύκεται (στηρίζεται), χαϊρ καμίαν ‘κ’ ελέπ’
Η άγνοια, η περιφρόνηση της παραγωγικής μνήμης και συμπεριφοράς ενός λαού, που έμαθε στους αιώνες, ότι, αν δεν στηρίζεσαι στις ίδιες παραγωγικές σου δυνάμεις, δεν μπορείς να έχεις ανάπτυξη και προοπτική.
Παραδόσεις και έθιμα αιώνων πετάχτηκαν στον καιάδα της λήθης
Το Ελληνικό υπερκράτος δημιούργησε τα νέα του φέουδα με κομματικούς στρατούς, που προσέτρεξαν αρωγοί του. Αφού εδώ ίσχυσε το… «Άλλος δουλεύ’ ΄ς σον ήλον, κι άλλος τρώει ‘ς σην ευώραν».
Δεν αξιοποίησε τον «λαϊκό λογισμικό», ένα υπερόπλο του Ελληνισμού, που επικράτησε στο χρόνο και στην ιστορία.
Η παραγωγική μνήμη του Ελληνισμού του Πόντου, που φέρνει τον άνθρωπο στο κέντρο της παραγωγής και όχι της κατανάλωσης, μπορεί και σήμερα να απαντήσει στα αδιέξοδα της οικονομικής βαρβαρότητας, που επιβάλλουν οι ισχυροί στους αδύναμους.
Εμείς απλά τους επαναφέρουμε στην τάξη με τη σοφία του παππού μας, που πάντα μας έλεγε: