«Χαρά» ονομάζουν οι Πόντιοι τον γάμο. Όπως σε όλες τις κοινωνικές εκδηλώσεις, έτσι και «σα χαράντας», υπήρχε ένα ιδιαίτερο τελετουργικό, το οποίο τηρούσαν με ευλάβεια. Τιμώντας έτσι την ιερότητα του συζυγικού δεσμού.
Ένα παραδοσιακό τελετουργικό άκουσμα,
που δεν έχει καμία σχέση με αυτό που είναι πολύ της μόδας
Χαρά – Χαράντας
Η λαϊκή αντίληψη και πίστη, στο ηθικό και κοινωνικό του περιεχόμενο, εναρμονίζονται πλήρως με το ουσιαστικό περιεχόμενο του ορισμού του γάμου, που έδωσε ο Ερ. Μοδεστίνος:
«Γάμος εστίν ανδρός και γυναικός συνάφεια και συγκλήρωσις του βίου παντός, θείου τε και ανθρωπίνου δικαίου κοινωνία»
Το «ψαλάφεμαν», το «λογοδώσιμον» και ακολούθως το «σουμάδεμα» (ο λόγος σύναψης του μέλλοντος γάμου και ο αρραβώνας) ήταν τα στάδια πριν την «χαρά».
Η «χαρά» περιλάμβανε ένα τελετουργικό με πιστή τήρηση των εθίμων, που κληροδοτήθηκαν από γενιά σε γενιά και που το κάθε ένα είχε το δικό του νόημα.
Από τις κορυφαίες στιγμές της «χαράς» ήταν το «νυφέπαρμαν» ή «νυφόπαρμαν»
Είναι η στιγμή που η νύφη βγαίνει από το σπίτι της. Αποχωρίζεται τους δικούς της και ξεκινάει για την γαμήλια ευλογία και το δικό της σπιτικό. Είναι μια στιγμή έμφορτη από ανάμεικτα συναισθήματα.
Η νύφη, τιμημένη θα οδηγηθεί μέχρι την εκκλησία από τον πατέρα της, που θα την παραδώσει στον γαμπρό.
Ο χορός του πατέρα
Είπαμε ότι στα Ποντιακά έθιμα, το ιερό τελετουργικό προσδιόριζε και υμνούσε κάθε ξεχωριστή στιγμή. Με τη δική της μουσική και τραγούδια. Η στιγμή που ξεκινάει να βγει η νύφη από το σπίτι είναι μία από αυτές. Εδώ ακούγεται το «νυφέπαρμαν».
Είναι μια συγκλονιστική μουσική με έντονα δραματικά, αλλά και χαρμόσυνα στοιχεία, για να υπογραμμίσει τα ανάμεικτα, έντονα συναισθήματα της λύπης του αποχωρισμού, της συγκίνησης, της αγάπης, της χαράς, του κατευόδιου.
Τον χορό αυτό που μοιάζει πιο πολύ με πράξη από αρχαίο δράμα,
τον χορεύει ο πατέρας μπροστά στη νύφη – θυγατέρα του
Αργός στην αρχή, σαν προσκύνημα και απόδοση τιμής, πιο γρήγορος στη συνέχεια, νοσταλγικός, ανερμήνευτος και ταυτόχρονα απόλυτα κατανοητός ψυχικά.
Βαθύτατα συγκινημένος αποχωρίζεται την θυγατέρα – νύφη και με τον χορό αυτό εκφράζει την ένταση των συναισθημάτων. Η μουσική υπογραμμίζει και δίνει έντονο λυρικό τόνο.
Η αυθεντική ηχογράφηση
Την πραγματική μουσική που ακούγονταν στο «νυφέπαρμαν» την ανακάλυψα σε έναν δίσκο 45 στροφών, πριν αρκετά χρόνια, σε ένα υπόγειο δισκοπωλείο στη Θεσσαλονίκη.
Είναι μια ηχογράφηση που έγινε περί το 1970. Στο κλαρίνο είναι ο Μήτκας Ιακωβίδης. Στην περιοχή του Καρς, το αγγείο και μετέπειτα το κλαρίνο, ήταν ευρέως διαδεδομένα.
Ακούστε παρακάτω την αυθεντική ηχογράφηση
Θα διαπιστώσετε ότι είναι μια μουσική έκφραση η οποία δεν έχει σχέση με αυτό που ακούγεται (και είναι πολύ της μόδας) τον τελευταίο καιρό. Αυτός ο ρυθμός που παίζεται και ακούγεται στα απανταχού πανηγύρια, ελάχιστη σχέση έχει με το παραδοσιακό τελετουργικό άκουσμα.
Το πραγματικό «νυφέπαρμαν» δεν είναι το τσιφτετελάδικο που χορεύουν σε ξέφρενα γλέντια. Σαν να πρόκειται για «τούρκικο τσιφτετέλι» με ελκυστικά λικνίσματα και διάφορες άλλες «παραλλαγές», εκτόνωτικής διασκέδασης.