Ημέρα μνήμης των νεκρών, είναι η Κυριακή του Θωμά για τους Πόντιους. Την ημέρα αυτή αναβιώνει το Ταφικό Έθιμο. Ένα έθιμο, με ρίζες στους αρχαίους χρόνους και συγκεκριμένα από τα Αρχαία ταφικά έθιμα.
Το Ταφικό έθιμο συμβολίζει τη συνέχιση της ζωής μετά τον θάνατο…
Ταφικό έθιμο
Κάποιος που δεν έχει σχέση με την Ποντιακή παράδοση, ίσως θεωρήσει το έθιμο μακάβριο. Αλλά αυτή η μέρα για εμάς είναι ημέρα Ανάστασης! Η μέρα αυτή συμβολίζει την Ανάσταση κι όχι το πένθος. Το ταφικό έθιμο με τις Αρχαιοελληνικές ρίζες, είναι συνδεδεμένο άρρηκτα με την Ποντιακή παράδοση. Το έθιμο αυτό σημαίνει τιμή στην μνήμη των δικών μας νεκρών, στη μνήμη των προγόνων μας.
Η παράδοση μας, ήθελε τις ψυχές να ανεβαίνουν από τον Άδη την ημέρα της Ανάστασης και να παραμένουν στη γη, έως και την Πεντηκοστή.
Εμείς οι Πόντιοι πάντα ήμασταν εξοικειωμένοι με το θάνατο!
Τον κάναμε στίχο την πιο δύσκολη στιγμή και τον τραγουδήσαμε στις μαύρες σελίδες της ιστορίας μας.
Κυριακή του Θωμά
Στον Πόντο, την Κυριακή του Θωμά, (τη Δευτέρα του Πάσχα ή του Αγίου Πνεύματος σε κάποιες περιοχές), συγγενείς και φίλοι των νεκρών, επισκέπτονταν τα νεκροταφεία.
Τα μνήματα πλένονταν και αφού γινόντουσαν τα τρισάγια από τον Ιερέα, κατόπιν έστρωναν γιορτινό τραπέζι. Τσουγκρίζοντας πάνω από τον τάφο τα κόκκινα αυγά, προσφέροντας ποικιλία Ποντιακών εδεσμάτων. Κερνώντας κρασί ή οποιοδήποτε άλλο ποτό… θα ήθελε ο μακαρίτης!
Φίλοι και συγγενείς μιλούσαν για το νεκρό, φέρνοντας στο μυαλό τους όσα πέρασαν μαζί του και ήταν σαν ο ίδιος να βρίσκεται ανάμεσα τους. Αν ο νεκρός αγαπούσε το τραγούδι, φίλοι του τραγουδούσαν πάνω από τον τάφο, με τη συνοδεία της Ποντιακής λύρας.
Στο Ταφικό Έθιμο θα αντικρίσεις και μάτια θλιμμένα, γεμάτα πόνο και δάκρυα…
Που όμως χάνονται μέσα στο κλίμα χαράς και ελπίδας, που φέρνει το μήνυμα της Ανάστασης του Κυρίου. Εξάλλου την ημέρα αυτή, οι ευχές, οι χειραψίες και τα χαμόγελα δίνουν και παίρνουν.
Ο καθένας μπορεί να καταλάβει πως για εμάς δεν είναι απλά ένα έθιμο, αλλά τρόπος ζωής! Είναι μια γλυκιά νοσταλγία για όσους έχουν φύγει από κοντά μας. Αλλά πάντα θα είναι στην καρδιά μας και στη σκέψη μας.
Παμποντιακόν Πανοΰρ
Το Ταφικό Έθιμο ήταν πολύ διαδεδομένο στην ευρύτερη περιοχή της Τραπεζούντας, πέρα από την τέλεση των Ορθόδοξων μνημόσυνων και την περιποίηση των μνημάτων. Μετά τον ξεριζωμό και την εγκατάσταση στην Ελλάδα, το έθιμο αυτό ουσιαστικά εγκαταλείφθηκε.
Όμως στις μέρες μας, οι ομογενείς από την πρώην Σοβιετική Ένωση είναι αυτοί που το επανέφεραν. Σήμερα το Ταφικό Έθιμο το συναντάμε στην Κοζάνη, στο Θρυλόριο Κομοτηνής και ειδικότερα στα Σούρμενα της Αττικής. Όπου κάθε χρονιά λαμβάνει χώρα το «Παμποντιακόν Πανοΰρ».