«Θήμιγμαν» ή «Θήμισμαν» ή «Εφτά Ζευγάρια και το Τεκ». Ο τελετουργικός χορός του Ποντιακού γάμου και ένα από τα πιο σημαντικά έθιμα του. Αποτελείται από τα στοιχεία: κίνηση – ειδικός χορός (θημιστός) – τραγούδι – αναμμένα κεριά – μουσική.
Ο χορός του Ποντιακού γάμου
Προέλευση χορού
Το όνομα του χορού προέρχεται από παράφραση του ρήματος «Φημίζω» (θημίζω), αυξάνω την φήμη κάποιου. Δηλαδή του ζευγαριού και ιδιαίτερα της νύφης.
Στο Θήμιγμαν χόρευαν (κρατώντας λαμπάδες) 7 μονοστέφανα ζευγάρια. Με πρώτο το ζευγάρι των νεόνυμφων και ένα ανύπαντρο άτομο, το «Τεκ». Που τοποθετείται στο τέλος του κύκλου.
Το έθιμο πήρε το όνομα του από τους στίχους του τραγουδιού «Εφτά ζευγάρια και το Τεκ, κρατούνε τη λαμπάδα…»:
Εφτά ζευγάρια και το τέκ κρατούνε τη λαμπάδα,
η νύφε εσέβεν ‘ς σον χορόν με τσοι παρανυφάδας.
Ο ποπάς με το θυμιαντόν ευλογίζ’ τα ζευγάραι,
και ‘ς σο χορόν ο λυριτζής γλυκέα παίζ’ τοξάραι.
Να ζει η νύφε κι’ ο γαμπρόν, κουμπάρον και κουμπάρα,
να ζούνε κι όλ’ οι καλεσμέν’ οσήμερον π’ εχάραν.
Το Θήμιγμαν
Χορός ομαλός, δηλαδή το Ομάλ. Όπως αναφέρθηκε αρχικά, οι συμμετέχοντες σε αυτόν τον τελετουργικό χορό είναι 7 ζευγάρια (από πρώτο γάμο) και ένας ανύπαντρος, το «Τεκ».
Οι χορευτές κρατιούνται από τις παλάμες, στο ύψος του ώμου. Ενώ στα χέρια που ενώνουν το κάθε ζευγάρι, κρατούν μια αναμμένη λαμπάδα. Δηλαδή οι λαμπάδες είναι 7, όσες και τα ζευγάρια. Οι χορευτές γυρίζουν από 3 έως 7 φορές, με μια απλή αργή μετακίνηση προς τα δεξιά.
Τα 7 μονοστέφανα ζευγάρια, καθαρά Χριστιανικός συμβολισμός, συμβολίζουν τις 7 ημέρες της δημιουργίας…
Της οποίας ενσάρκωσης πρέπει να αποτελέσει το καινούργιο ζευγάρι. Ο επιπλέον χορευτής στον κύκλο, το «Τεκ», είναι γνώρισμα της αυξημένης ευαισθησίας στις προλήψεις που υπήρχε στον Πόντο και σε όλη την Ελλάδα. Ήταν η άμυνα στη βασκανία και σε κάθε κακό από το οποίο έπρεπε να προφυλαχθεί το νιόπαντρο ζευγάρι.
Η πρωταρχική μορφή του Θημίγματος συναντάται στην ενδοχώρα του Ανατολικού Πόντου και με μικρές διαφοροποιήσεις σε άλλες παράλιες Ποντιακές πόλεις.
Διατηρήθηκε ως έθιμο στα περισσότερα Ποντιακά χωριά στην Ελλάδα, έως τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο. Σήμερα όμως συναντάται πολύ σπάνια και μόνο σε χωριά με αμιγή Ποντιακό πληθυσμό.
Στο Θήμιγμαν κανονικά παρίσταται και ο ιερέας που τέλεσε τον γάμο. Ευρισκόμενος στο κέντρο του κύκλου, κρατώντας και αυτός μια λαμπάδα, ευλογεί τα ζευγάρια με το θυμιατό. Ενώ ψέλνει δίστιχα που αφορούν κυρίως τη νύφη. Τα δίστιχα επαναλαμβάνονται από τους χορευτές.
Τα λόγια του χορού αποτελούνται από 24 δίστιχα, κατά ακροστιχίδα. Δηλαδή τα αρχικά γράμματα τους σχηματίζουν την αλφάβητο Α, Β, Γ, Δ… κ.ο.κ. Μεταγενέστερα την ψαλμωδία μπορεί να συνοδεύει η Ποντιακή λύρα (με ρυθμό τετράσημο 4/4).
Κόρη μ’ τίμα τη μάνα σου, κόρη μ’ τίμα την πεθερά σ’
α ‘ς σην μάνα σ’ καλλίον, πάει να ξημερώσει…
Κόρη μ’ τίμα τον πεθερό σ’ – κόρη μ’ τίμα τον πεθερό σ’
όπως τιμάς τον κύρη σ’, πάει να ξημερώσει…
Αυτός ο Ποντιακός χορός – έθιμο τελείται πάντοτε μετά τον γάμο, κατά τη διάρκεια του γλεντιού. Που μπορεί να είναι από Κυριακή απόγευμα, μέχρι Δευτέρα πρωί. Το Θήμιγμαν λάμβανε χώρα σε κλειστούς ή ανοιχτούς χώρους, ανάλογα με το που γινόταν το γλέντι του γάμου.
Το Κοτσαγκέλ
Τα ξημερώματα της Δευτέρας, ο Ποντιακός γάμος τελείωνε με τον χορό Κοτσαγκέλ. Η παρέα του γαμπρού χορεύοντας και τραγουδώντας το Κοτσαγκέλ έκλεβαν κότες, με τις οποίες γινόταν το τελευταίο φαγοπότι στο σπίτι του γαμπρού…
Ξένε μ’, ξενιτεμένε μ’ κι ανεγνώριμε μ’,
που πορπατείς ‘ς τα ξένα, ‘ς τα ξένα, ‘ς τα ανεγνώριμα.
Εγώ σ’ αυτόν τον κόσμον υπαντρεύτηκα,
και πήρα φραγκοπούλαν που ήταν μάγισσα.
Μαεύ’ όλιον τον κόσμο και τη θάλασσαν,
εμάεψεν κι εμέναν τον ξένον τον αλόξενον.
Θήμιγμαν – Ένας χορός με έντονα θρησκευτικό περιεχόμενο
Δείτε στο παρακάτω video, αναπαράσταση του εθίμου του Θημίγματος