Σύμφωνα με ερευνητές, η παράδοση να στολίζονται δέντρα ή κομμάτια δέντρων, υπήρχε σε όλες τις θρησκείες από την Αρχαιότητα. Έτσι και στον Πόντο υπήρχε ως έθιμο το Χριστουγεννιάτικο δέντρο.
Συνυφασμένο με τη Ποντιακή παράδοση
Έθιμο του Χριστουγεννιάτικου δέντρου
Οι γιορτές για τη γέννηση του Θεανθρώπου είχαν ξεχωριστή θέση στον Ελληνορθόδοξο Πόντο. Με τις προετοιμασίες να ξεκινούν ήδη από τις αρχές του Δεκεμβρίου. Μία από αυτές τις ετοιμασίες ήταν και το έθιμο του Χριστουγεννιάτικου δέντρου.
Το στόλισμα του Χριστουγεννιάτικου δέντρου ήταν συνυφασμένο με την Ποντιακή παράδοση, αλλά και με το κλίμα των εορτών των Χριστουγέννων. Τα δέντρα που στόλιζαν στον Πόντο μπορεί να ήταν από πεύκο ή έλατο.
Το δέντρα τα στόλιζαν με νωπούς καρπούς αλλά και με κλαδάκια ελιάς, στα φύλλα της οποίας σφήνωναν «λεφτοκάρια» (φουντούκια). Αλλού χρησιμοποιούσαν «τσιμσίρ» (πυξάρι) το οποίο είναι ένα είδος αειθαλούς θάμνου.
Στα Χριστουγεννιάτικα δέντρα που κρεμούσαν νωπά μήλα ή πορτοκάλια φρόντιζαν να τα περιτυλίξουν με το «βαράχ», ένα είδος λεπτού χρυσόχαρτου.
Τα δέντρα μεταφέρονταν μέσα στα σπίτια και οι άνθρωποι τα στόλιζαν για να εξασφαλίσουν καλή σοδειά τον επόμενο χρόνο
Επίσης, κατά τη λαϊκή αντίληψη, τα αγκαθωτά δέντρα βοηθούσαν ώστε να απομακρυνθούν τα δαιμονικά όντα, όπως οι καλικάντζαροι ή αλλιώς τα πίζηλα.
- Στην Αργυρούπολη, στα περίχωρα της, αλλά και σε άλλες περιοχές του Πόντου, από τη παραμονή των Χριστουγέννων κρεμούσαν στο εικονοστάσι σταυρωτά κλαδιά φουντουκιάς ή καρυδιάς ή μόνο καρπούς.
- Σε πολλά χωριά του Καρς το Χριστουγεννιάτικο δέντρο το ετοίμαζαν τα σχολεία. Το στόλιζαν με ξηρούς καρπούς, με μήλα, με πορτοκάλια και φαναράκια. Με το δέντρο αυτό οι μαθητές, με επικεφαλή το δάσκαλο τους, γυρνούσαν τα σπίτια. Έλεγαν τα κάλαντα και μάζευαν χρήματα για το σχολείο τους.
- Και στην Ίμερα του Πόντου το Χριστουγεννιάτικο δέντρο, το οποίο συνήθως ήταν πεύκο (τεζίν), το ετοίμαζαν στο σχολείο. Το στόλιζαν με στολίδια (ψάρια, πουλιά, άστρα, σταυρούς, κεράκια και προ παντός με γυάλινα και χρωματιστά μήλα) που φρόντιζαν να προμηθευτούν από ευκατάστατους συγχωριανούς τους.
Αρχαία Ελλάδα – Βυζάντιο
Στην Αρχαία Ελλάδα υπήρχε παρόμοιο έθιμο, μόνο που το δέντρο που στολιζόταν δεν ήταν το έλατο, αλλά ένα μεγάλο κλαδί αγριελιάς. Το κλαδί αυτό το στόλιζαν με γιρλάντες, καθώς και με φθινοπωρινούς καρπούς (σύκα, καρύδια, αμύγδαλα κλπ), που συνέλεγαν γι αυτό τον λόγο.
Λέγεται ότι στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και ιδιαίτερα την περίοδο των γιορτών, στόλιζαν στύλους με δενδρολίβανα, μύρτα και άλλα άνθη… κατά διαταγή του επάρχου της κάθε πόλης.