Η γιορτή των Τριών Ιεραρχών αναφέρεται και ως «Τρεν Αρχοντίων» στον Πόντο και είναι γιορτή των Γραμμάτων, θρησκευτική και εθνική συνάμα. Κατά την ημέρα αυτή γιόρταζαν εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων, καθώς και οι μαθητές των σχολείων.
Η γιορτή των «Τρεν Αρχοντίων»
Σχολική γιορτή
Ήταν σχολική γιορτή, γιατί οι Τρεις Ιεράρχες ήταν άνθρωποι μορφωμένοι, σοφοί δάσκαλοι, φημισμένοι ρήτορες και συγγραφείς. Πρόσφεραν πάρα πολλά στα γράμματα και στην εκπαίδευση, διαθέτοντας ολόκληρη τη περιουσία τους.
Στις πολυάριθμες εκκλησίες του Πόντου, κατά τη γιορτή των Τριών Ιεραρχών έκαναν μνημόσυνα των δωρητών και ευεργετών της κοινότητας. Στα σχολεία γίνονταν σχολικές γιορτές με τραγούδια, ποιήματα, μονολόγους και διάλογους.
Οι δάσκαλοι εκφωνούσαν λόγους εθνικοθρησκευτικούς. Έτσι, ο αλύτρωτος Χριστιανισμός καμάρωνε τη νέα γενιά, που ήταν προορισμένη να συνεχίσει τη παράδοση και να αυξάνει την αίγλη του αλυτρώτου έθνους.
Οι Τρεις Ιεράρχες
Ως Τρεις Ιεράρχες αναφέρονται οι τρεις επιφανείς Άγιοι και Θεολόγοι της Χριστιανικής θρησκείας, προστάτες των γραμμάτων και των μαθητών. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο Βασίλειος ο Μέγας και ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός ή αλλιώς Γρηγόριος ο Θεολόγος.
Μελέτησαν τους αρχαίους κλασικούς συγγραφείς και φιλοσόφους και κατόρθωσαν να συμφιλιώσουν το Αρχαίο Ελληνικό Πνεύμα με τη Χριστιανική Πίστη. Απέρριψαν τα ειδωλολατρικά στοιχεία και κράτησαν τις αρχές της διαλεκτικής σκέψης της Ελληνικής παιδείας. Έστησαν έτσι γέφυρες ανάμεσα στο κλασικό και το σύγχρονο, ανάμεσα στη γνώση και την αρετή. Ανάμεσα στην αναζήτηση της επιστημονικής αλήθειας και την πραγματική αλήθεια της αγάπης. Ανάμεσα στη θεωρία και στην πράξη, τον Ελληνισμό και το Χριστιανισμό.
Οι Τρεις Ιεράρχες ήταν και ιεραπόστολοι. Δίδασκαν τη Χριστιανική θρησκεία και το Λόγο του Θεού με πάθος. Γεγονός που σε συνδυασμό με τη μεγάλη τους μόρφωση, τους έφερε αντιμέτωπους και εχθρούς με βασιλιάδες και άρχοντες.
Το έργο των Τριών Ιεραρχών
Όλοι οι φτωχοί, οι άρρωστοι, τα ορφανά και οι ηλικιωμένοι έβρισκαν καταφύγιο κοντά τους. Η μεγάλη τους καρδιά και η Χριστιανική ψυχή τους γίνονταν στέγη για όσους είχαν ανάγκη. Ήταν τόση η καλοσύνη και η φιλανθρωπία τους, που δεν υπολόγισαν τα πλούτη και τα χρήματά τους. Τίποτα δεν κράτησαν για τον εαυτό τους. Όλα τα υπάρχοντά τους τα διέθεσαν, για να δώσουν χαρά στους συνάνθρωπούς τους.
Πολλές φορές οι Ιεράρχες με τα ίδια τους τα χέρια, έδεναν τις πληγές των αρρώστων. Τίποτε δεν τους φόβιζε. Ακόμη και τους λεπρούς περιποιούνταν. Ενώ η σοφία και η δράση τους, τους έδωσε τον τίτλο των μεγίστων φωστήρων, όπως ψέλνεται και στο τροπάριό τους:
«Τους τρεις μεγίστους φωστήρας της τρισηλίου θεότητος…»
Ο Μέγας Βασίλειος
Ο Μέγας Βασίλειος γεννήθηκε στην Νεοκαισάρεια του Πόντου το 329 μ.Χ.. Σπούδασε Ρητορική, Γραμματική, Αστρονομία, Φιλοσοφία, Ιατρική και Γεωμετρία.
Διακρίθηκε για την αφοσίωση του στην Ορθόδοξη πίστη μας, αλλά και για το πλούσιο φιλανθρωπικό του έργο, μοιράζοντας όλη την περιουσία του στους φτωχούς. Ίδρυσε τη «Βασιλειάδα», ένα πολύ μεγάλο φιλανθρωπικό ίδρυμα, που περιλάμβανε νοσοκομεία, ορφανοτροφείο, ξενώνες, γηροκομείο και είχε σκοπό τη δωρεάν περίθαλψη όσων είχαν ανάγκη.
Για το σπουδαίο του έργο, η εκκλησία μας τον ονόμασε «Μέγα»
- Πέθανε την 1η Ιανουαρίου το 379 μ.Χ. και η εκκλησία μας τιμά τη μνήμη του κάθε 1η του Ιανουαρίου.
Γρηγόριος ο Θεολόγος
Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος γεννήθηκε στη Ναζιανζό της Καππαδοκίας το 329 μ.Χ. και σπούδασε στα καλύτερα σχολεία της εποχής του. Μετά τις σπουδές του έμεινε για δέκα χρόνια στη Αθήνα διδάσκοντας ρητορική. Αργότερα πήγε στον Πόντο, όπου συνάντησε το φίλο του Βασίλειο και έμεινε μαζί του.
Ο Γρηγόριος βοήθησε στην αντιμετώπιση της αίρεσης του Αρείου στην Κωνσταντινούπολη, Με τα φλογερά του κηρύγματα έκανε αρκετούς Αρειανούς να πιστέψουν στη σωστή διδασκαλία. Έτσι οι Χριστιανοί τον ονόμασαν Θεολόγο. Πέθανε στις 25 Ιανουαρίου το 391 μ.Χ., σε ένα ερημικό μέρος, όπου ασκήθηκε στη προσευχή, τη νηστεία και τη μελέτη.
Ο Γρηγόριος έπεισε τους ανθρώπους ότι ο Χριστός είναι Θεός γι’ αυτό και ονομάστηκε «Γρηγόριος ο Θεολόγος»
- Η εκκλησία μας τιμά τη μνήμη του κάθε 25 του Ιανουαρίου.
Ιωάννης ο Χρυσόστομος
Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος γεννήθηκε στην Αντιόχεια της Συρίας. Σπούδασε Ρητορική και Θεολογία και μετά έζησε σε διάφορα μοναστήρια. Έγραψε πολλά βιβλία, καθώς και την Κυριακάτικη λειτουργία της εκκλησίας μας.
Εκφωνούσε ωραίους θρησκευτικούς λόγους. Ο κόσμος έλεγε χαρακτηριστικά ότι από το στόμα του «έρεε χρυσός» και έτσι ονομάστηκε Χρυσόστομος. Εξορίστηκε στον Πόντο και μετά στην Αρμενία, όπου και πέθανε εξασθενημένος σε ηλικία 62 χρονών.
Επειδή ο Ιωάννης είχε το χάρισμα να μιλά πολύ όμορφα, γι’ αυτό και ονομάστηκε «Ιωάννης ο Χρυσόστομος»
- Η εκκλησία μας τιμά τη μνήμη του στις 13 Νοεμβρίου.